เราเชื่อว่า ‘อาหาร’ ช่วยย่นย่อเวลาสานสัมพันธ์ ทำให้มนุษย์รู้จักกันได้ในเวลาอันสั้น ซึ่ง Gastronomy Tourism หรือการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม สัมผัสวิถีชีวิตการกินอยู่ของผู้คนในท้องถิ่นจึงเป็นอีกแนวทางการท่องเที่ยวที่ อพท. ร่วมกับสมาคมไทยท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์และผจญภัย (TEATA) พัฒนาต่อยอดเปิดเส้นทางท่องเที่ยวเชิงอาหารรวม 4 เส้นทางที่จังหวัดสุโขทัย และเชิญชวน KRUA.CO ไปสำรวจเส้นทางด้วยกัน เพื่อทำความรู้จักสุโขทัยผ่านรสสัมผัสและสารพันเรื่องเล่าจากอาหาร
ฉันจึงหยิบยกร้านยาดองเมืองสุโขทัยมาเล่าสู่กันฟังว่าทำไม ‘คาเฟ่ยาดอง’ ถึงเป็นหนึ่งในลิสต์ที่จะทำให้เรารู้จักวัฒนธรรมการกินอยู่ของผู้คนมากขึ้น
Dream cafe ร้านยาดอง ที่ตั้งอยู่ในเมืองเก่าสุโขทัย ก่อเกิดขึ้นมาเพราะความหลงใหลในการดื่มยาดองของเจ้าของร้าน และอยากสืบสานภูมิปัญญาการดองยาของไทยไว้ จึงเป็นหนึ่งในหมุดหมายการมาเยือนเส้นทางท่องเที่ยวเชิงอาหาร และยังเป็นจุดหมายปลายทางของนักท่องเที่ยวจากทั่วทุกมุมโลก ที่นอกจากจะตั้งใจมาชมโบราณสถานอันบอกเล่าเรื่องราวประวัติศาสตร์ของอาณาจักรเก่าแก่กว่า 700 ปี การมาเปิดประสบการณ์ก๊งยาดอง ลองดีกรีกันสักกรึ๊บสองกรึ๊บ ก็กลายเป็นเรื่องเล่าที่เอาไปบอกใครต่อใครอย่างภาคภูมิได้ว่าครั้งหนึ่งฉันมาถึงสุโขทัย
หากไม่ได้ดื่มยาดอง ก็เหมือนมาไม่ถึงสุโขทัย — วลีเดียวกันนี้ที่อยู่ใน Guidebook เกือบทุกเล่มจากทั่วโลก ไม่เว้นที่รู้จักกันดีอย่าง Lonely Planet อาจเป็นเหตุให้นักท่องเที่ยวต่างชาติตั้งธงมาลองก๊งกันถึงกรุงเก่า แล้วบอกเล่าประสบการณ์กันปากต่อปาก ทำให้ Dream cafe เปิดต้อนรับนักดื่ม และนักอยากลองดื่มรุ่นแล้วรุ่นเล่ามานานกว่า 50 ปี
แสงไฟละมุนภายในร้านขับให้เคาน์เตอร์บาร์รวมทั้งเฟอร์นิเจอร์ไม้ที่ตั้งเรียงรายและไม่เคยเคลื่อนย้ายตำแหน่งจัดวางแม้ผ่านกาลเวลามายาวนานดูอบอุ่นแต่ก็ชวนขลังอยู่ในที เมื่อจับจองที่นั่งกันแล้ว พี่สาวนุ่งซิ่นผู้ดูแลร้านก็ชักชวนให้พวกเราทำความรู้จักยาดองฉบับย่อกันก่อนลองก๊งยาดองที่มีมากถึง 10 สูตร
‘ยาดอง’ เป็นภูมิปัญญาของคนโบราณที่จับตัวยามาเข้ากับสุรากลั่นจากข้าว เป็นที่มาของคำว่า ‘เหล้าดองยา’ เพื่อให้ฤทธิ์แอลกอฮอล์สกัดสารในสมุนไพรออกมาในปริมาณเข้มข้นและรสชาติของสมุนไพรบางชนิดนำมาดองเหล้ากินง่ายกว่าต้มกับน้ำ ทุกส่วนผสมคือกระบวนการลองผิดลองถูกของบรรพบุรุษที่หยิบจับสิ่งใกล้ตัวมาใช้ สั่งสมองค์ความรู้และส่งต่อมาถึงคนรุ่นหลังตำรับยาดองจึงมีอยู่นับไม่ถ้วนทั่วไทย น้ำในโหลยาดองจึงแตกต่างกันตามวัตถุดิบสมุนไพรไปจนถึงเบสอย่างสุรา
“ยาดองมีสองประเภทคือดองกับอวัยวะสัตว์หรือพืชสมุนไพร ซึ่งร้านเราใช้พืชสมุนไพร เบสของยาดองใช้เหล้าในการกลั่นตัวยา ที่ร้านใช้เหล้าทำจากข้าวหอมไรซ์เบอร์รีกับหอมนิลจักรพรรดิ เราปลูกเองที่เขาหลวง และใช้แหล่งน้ำจากเขาหลวงที่ได้รับรองออร์แกนิกทั้งหมด ส่วนผสมสำคัญอีกอย่างคือน้ำผึ้งจากเขาหลวง ปีหนึ่งได้มากสุด 38 ขวด ราคาอยู่ที่ขวดละ 2,800 บาท
“ที่แพงเพราะน้ำผึ้งเขาหลวงเก็บได้เฉพาะเดือนเมษายนเท่านั้น ฤดูอื่นไม่มีสิทธิ์ มีนา-เมษา เป็นหน้าร้อนช่วงที่ดอกไม้นานาพันธุ์ผลิบานที่สุด ความเข้มข้นของน้ำผึ้งที่ได้จากเกสรดอกไม้นานาพันธุ์จึงอยู่ในฤดูกาลนี้ กว่าจะได้น้ำผึ้งเขาหลวงจึงต้องรอคิว คนที่จะขึ้นไปตัดรวงผึ้งได้จะต้องได้รับอนุญาตจากอุทยานแห่งชาติเขาหลวง เราถึงไม่สามารถแมสได้เลย เพราะหลักสำคัญอยู่ที่น้ำผึ้งที่มาเจือจางในยาดอง นอกจากสมุนไพรต่างๆ ที่จะต้องใส่”
น้ำผึ้งเขาหลวงที่ให้รสชาติซับซ้อนกับปริมาณที่มีอยู่จำกัด ทั้งยังต้องทยอยนำยาดองออกมาจำหน่ายเพราะใช้เวลาดองสมุนไพรนานถึง 2 ปี อยากลองหรือลองแล้วติดใจก็ต้องยอมตีตั๋วกลับมาเพื่อรำลึกรสชาติ และอาจหมายรวมถึงความทรงจำเล็กๆ ที่เคยฝากฝังไว้ในคาเฟ่ยาดองแห่งนี้
“ของต่างๆ ในร้านกว่า 90 เปอร์เซ็นต์เราไม่ได้เคลื่อนย้ายไปไหนเลย หลายอย่างยังเหมือนเดิม วางไว้ตำแหน่งเดิม ศิลปิน ท่านฑูตแต่ละประเทศ นักท่องเที่ยวที่เดินทางมาก็เอาของมาใส่ตู้โชว์ไว้ อย่างมาจากฮอลแลนด์ก็เอาโมเดลกังหันเล็กๆ มาใส่ มาจากเยอรมัน ก็เอาเหยือกเบียร์มาฝากไว้ แต่ละอย่างละจุดจึงมีเมโมรี่ เราเคลื่อนย้ายไม่ได้ บางคนกลับมาแล้วถือกระดาษเหมือนมาเช็กลิสต์บอกว่าพ่อให้มาดูสิ่งนี้ว่ายังอยู่ที่เดิมไหม แล้วเขาก็ถ่ายรูปส่งกลับไปให้พ่อ
“มีทั้งเกาหลี ญี่ปุ่น ฝรั่งเศส อังกฤษ บางคนมาแล้วไม่กินข้าว กรึ๊บยาดองแล้วก็ไป การที่เขาเปิดใจมากินยาดองซึ่งเขาไม่เคยพบ และรู้สึกแปลกใจว่าโลกนี้มันมีแบบนี้อยู่ แล้วยังกินกันเป็นล่ำเป็นสัน ถือว่าเขาให้เครดิตคนไทยพอสมควร ให้เครดิตการกลั่นเหล้าจากภูมิปัญญาคนไทย”
แอบคิดไม่ได้ว่าวันหนึ่ง หากการกลั่นสุราพื้นบ้านไม่ใช่เรื่องหลบซ่อน ลักลอบทำ คนตัวเล็กตัวน้อยคงได้เผยแพร่ภูมิปัญญากันอย่างเต็มภาคภูมิ—ได้แต่หวัง ตอนนี้ไปก๊งกันก่อนดีกว่า
ลองก๊งกันที่กรุงเก่า สักกรึ๊บ!
สรรพคุณโดยรวมของยาดองของไทยเน้นไปที่การไหลเวียนโลหิต แก้ปวดเมื่อย กระษัยเส้น และเช่นเดียวกับยาดอง 10 สูตรของร้านดรีมที่มีฤทธิ์โดดเด่นต่างกัน โดยมีนัมเบอร์กำกับแต่ละสูตรไว้ เช่น Formula 1 Ache Relief บรรเทาอาการปวดเมื่อยตามร่างกาย บำรุงเลือด ป้องกันโรคเหน็บชา Formula 9 Beauty Queen Secret สูตร 9 สาวเสมอ เหมาะกับผู้หญิง ช่วยบำรุงเลือด บำรุงมดลูก ดีต่อผิวพรรณ และ Formula 10 Old Playboy สำหรับคุณผู้ชายที่ต้องการความคึกคัก ปึ๋งปั๋ง ฯลฯ
รู้จักยาดองกันพอหอมปากหอมคอก็ถึงเวลาลองก๊งยาดองสักกรึ๊บ แต่ฉันคออ่อนและยังอ่อนหัดนัก น้องช่างภาพเลยอาสาฝากเมโมรี่ไว้ที่นี่สักหน่อย—แน่นอนว่าเธอเลือกสูตร 9 สาวเสมอ คำแนะนำการดื่มยาดองที่ถูกต้องคือไม่จิบ ต้องกระดกรวดเดียว ให้ลิ้น ลำคอ กระเพาะอาหารรู้สึกถึงพลังของยาดอง อย่าลืมให้เพื่อนเตรียมมือถือกดอัดคลิปไว้ดูรีแอคชั่น พร้อมแล้วตั้งใจนับ 1- 2- 3 กรึ๊บ!
ถึงกับตาหยี ตบโต๊ะดังฉาด โต๊ะไม่เจ็บ แต่คาดว่ามือนางเจ็บแน่ๆ — “มันร้อนวาบแป๊บหนึ่ง แต่รสชาติไม่บาดคอนะ หอมสมุนไพรดี สักพักจะรู้สึกหวานน้ำผึ้งละมุนปลายลิ้น แต่เป็นรสหวานซับซ้อนของน้ำผึ้ง”
ปฏิกิริยาของก๊วนก๊งในร้านนั้นมีทั้งหัวเราะดูคึกคัก และนั่งนิ่งๆ ยิ้มกริ่มอยู่ในมุมของตัวเอง ยาดองอาจออกฤทธิ์ไม่เหมือนกัน หรือจริตของผู้ดื่มต่างกันก็ไม่ทราบได้ แต่ดูๆ แล้วก็เลือดฝาดขึ้นหน้ากันทุกคน อาจเพราะเลือดลมกำลังสูบฉีด ส่วนสรรพคุณจะเป็นอย่างไรคงต้องมาลองแล้วตอบคำถามตัวเองดูค่ะ — แต่ขอเตือนให้กรึ๊บแต่พอดี กินยาดองให้เป็นยานะคะ
Dream Cafe Bar&Restaurant
บริการเครื่องดื่มและอาหารไทยและเทศ ใช้เตาถ่านปรุง เสิร์ฟข้าวออร์แกนิก และวัตถุดิบปลอดสาร พืชผักรับจากชาวบ้านเพื่อกระจายรายได้สู่ชุมชน
โทร. 05 5612 081
ที่ตั้ง: goo.gl/maps/S9sCytTQ61xfQUQy8
