Found 49 results for Tag : วัฒนธรรมอาหาร
ลาบหมาน้อย เมนูวุ้นเขียวสุดแซบแห่งอีสาน ได้ยินชื่อ ‘ลาบหมาน้อย’ คงต้องมีสะดุ้งกันบ้าง แต่ก่อนจะคิดไปไกล บอกกันตรงนี้ค่ะว่าลาบหมาน้อยไม่ใช่ลาบที่ทำมาจากเนื้อน้องหมาตัวน้อยแต่อย่างใด เป็นลาบที่ทำจากพืชท้องถิ่นชื่อ ‘เครือหมาน้อย’ หรือบ้างก็เรียก กรุงเขมา หมอน้อย ก้นปิด ขงเขมา เปล้าเลือด สีฟัน แตกต่างกันไปตามท้องถิ่น... 18.11.2021 Food Story
ข้าวแรมฟืน โถ่พูอุ่น แป้งเคี่ยวหอมเนียนนวลถิ่นเหนือ ข้าวแรมฟืน เป็นอาหารของพี่น้องชาวไทใหญ่ ไทยลื้อ จีนยูนนาน รวมถึงชาติพันธุ์อื่นๆ ที่เดินทางมาจากถิ่นฐานเดียวกันคือทางตอนใต้ของประเทศจีน มีลักษณะแตกต่างกันไปตามวิธีปรุง แต่มีจุดร่วมที่เหมือนกันคือทำมาจากข้าวหรือถั่ว ที่ผ่านการโม่ กรอง และเคี่ยวจนเหนียวข้น ฉันรู้จักข้าวแรมฟืนครั้งแรกจาก ‘กาดบ้านฮ่อ’ ตลาดนัดยามเช้าที่มัสยิดเฮดายาตูลอิสลามบ้านฮ่อ ซอยเจริญประเทศ... 15.11.2021 Food Story
ถั่วเน่าซา-ถั่วเน่าเมอะ-ถั่วเน่าบอง ถั่วเน่าหมักสดรสนัวคู่ครัวไทใหญ่ “ถั่วเน่า คือรสชาติของชีวิต” น้ำเสียงหนักแน่นของป้าคำ ชาวไทใหญ่ เป็นคำตอบสั้นๆ ที่อธิบายความสำคัญของถั่วเน่าในฐานะเครื่องปรุงรสและวัตถุดิบหลักที่ขาดไม่ได้ในอาหารการครัวของชาวไทใหญ่จนถึงครัวล้านนา แม้ชีวิตจะต้องจากบ้าน ไปอยู่ต่างเมืองหรือที่ไหนๆ ‘ถั่วเน่า’ ยังคงเป็นเครื่องปรุงที่ชาวไทใหญ่นำติดตัวไปด้วยเสมอ  เกลือ พริก และถั่วเน่า คือสามสิ่งสำคัญในการปรุงอาหารของชาวไทใหญ่ เมื่อเกลือหาได้ทุกที่ พริกหาได้ทุกแห่ง แต่กับถั่วเน่าที่ช่วยชูรส เพิ่มความกลมกล่อมให้อาหารไม่ต่างจากปลาร้าของครัวอีสาน... 11.11.2021 Food Story
‘ไก่ดำ’ กับการเซ่นไหว้และทำนายของอาข่าและลาหู่ ความเชื่อเรื่องวิญญาณของบรรพบุรุษมีอยู่ในทุกชาติชน เพราะในอดีตที่ศาสนายังไม่ใช่ความเชื่อหลักของคนทั่วโลก ผีและวิญญาณคือสิ่งยึดเหนี่ยวที่อยู่ใกล้ชิดกับคนมากที่สุด ในวันคืนที่ความหมายของคำว่า ‘ผี’’ ยังไม่ถูกครอบด้วยความน่ากลัว ผีไม่ใช่ดวงวิญญาณที่คอยอาฆาตหลอกหลอน แต่เป็นการปกครองในรูปแบบหนึ่ง ผีเป็นสิ่งที่ให้ทั้งคุณและโทษได้ คนในครอบครัว ในชุมชน จึงต้องดูแลพฤติกรรมของกันและกันให้อยู่ในร่องในรอยเสมอ เพื่อที่ว่าผีจะได้พึงพอใจและบันดาลความสุข สุขภาพ และความสมบูรณ์ของเทือกสวนไร่นาให้... 08.11.2021 Food Story
น้ำชุบพรก ของอร่อยในกะลาจากแดนใต้ ภาคใต้อุดมสมบูรณ์ด้วยพืชผัก สำรับของชาวใต้จึงมีผักสดเป็นส่วนประกอบสำคัญในทุกมื้อ จัดมาอย่างเต็มที่ทั้งผักที่หากินได้ในภาคอื่นๆ อย่างกระถิน กระเฉด ผักบุ้ง แตงกวา ถั่วฝักยาว ไปจนถึงผักท้องถิ่นของชาวใต้อย่างลูกเนียงและลูกตอ โดยมีบทบาทเป็นผักรับประทานคู่กับแกง ยำ ขนมจีน จึงเรียกว่า ‘ผักแกล้ม’ หรือ... 04.11.2021 Food Story
ลูกประดอง ของดองเคี้ยวเพลินจากแดนใต้ ลูกประ หรือลูกกระ เป็นเมล็ดของต้นประ ไม้ยืนต้นที่พบได้ในพื้นที่ทางใต้ โดยเฉพาะในป่าดงดิบอย่างเขตเทือกเขาบรรทัดและพื้นที่โดยรอบ เช่น จังหวัดนครศรีธรรมราชและจังหวัดตรัง สันนิษฐานว่ามีแหล่งกำเนิดอยู่ในภาคใต้ของประเทศไทย เรื่อยไปจนถึงประเทศมาเลเซีย ต้นประเมื่อโตเต็มที่อาจสูงได้ราว 20-40 เมตร เรียกได้ว่ามองแทบไม่เห็นยอด ดังนั้นในการเก็บลูกประ แทนที่เราจะแหงนหน้าขึ้นฟ้า... 02.11.2021 Food Story
‘ข้าวปุก’ นุ่มหนึบ กินอุ่นๆ รับลมหนาว ลมหนาวเป็นสัญญาณแห่งการเฉลิมฉลองและเทศกาลท่องเที่ยว ภูเขา ยอดดอยทางภาคเหนือที่อากาศหนาวเย็นและยาวนานกว่าที่อื่นจึงเป็นจุดหมายปลายทางการพักผ่อนในช่วงส่งท้ายปี และการได้กินอะไรอุ่นๆ ท่ามกลางลมหนาวก็กลายเป็นมื้อธรรมดาที่พิเศษขึ้นมาได้ ความอร่อยจึงมาจากบรรยากาศของฤดูกาลด้วยอย่างไม่ต้องสงสัย เหมือน ข้าวปุก’ ขนมที่มาพร้อมลมหนาวและการเฉลิมฉลองฤดูกาลเก็บเกี่ยวทางภาคเหนือ ที่กินหน้าไหนก็ไม่อร่อยเท่าหน้าหนาว  ในอดีต ‘ข้าวปุก’ ทำจากข้าวเหนียวในฤดูข้าวใหม่ช่วงปลายปีที่เพิ่งเก็บเกี่ยวข้าว ที่ยังคงมียางข้าวอยู่มากจึงทั้งหอมและเหนียวนุ่ม โดยใช้ข้าวเหนียวนึ่งร้อนๆ นำมาตำให้เป็นเนื้อเดียวกัน แล้วโรยงาขี้ม้อน (งาขี้ม้อนเป็นธัญพืชเมล็ดจิ๋วหน้าตาคล้ายมูลของตัวหม่อนหรือม้อน เป็นธัญพืชคู่ครัวชาวเหนือและอีสานที่เต็มไปด้วยโอเมก้า3) หากเที่ยวดอยหรือเดินกาดช่วงนี้ก็จะเห็นร้านขายข้าวปุกจี่ แผ่นข้าวปุกสีม่วงคล้ำด้วยงาขี้ม้อนจี่บนเตาถ่านให้ผิวเกรียมนิดๆ... 01.11.2021 Food Story
มัศกอด คัพเค้กโบราณแสนน่ารัก “มัสสะกอด กอดอย่างไร น่าสงสัยใคร่ขอถามกอดเคล้นจะเห็นงาม ขนมนามนี้ยังแคลง” กาพย์เห่ชมเครื่องคาวหวานของรัชกาลที่ 2 นอกจากเป็นบทพรรณนาถึงคนรัก ยังเป็นบันทึกอาหารแห่งยุคสมัย และหลายชนิดที่เลือนรางไปกับยุคสมัยก็ชวนให้เราสงสัยว่าหน้าตา รสชาติ อาหารเหล่านั้นเป็นอย่างไร เช่น ‘มัสสะกอด’ หรือ ‘มัศกอด’ ที่ไม่ได้เอ่ยถึงรายละเอียดใดๆ นอกจากทิ้งปริศนาเรื่องชื่อ ชวนให้เราคลางแคลงคล้อยตามบทประพันธ์ ‘ขนมนามนี้ยังแคลง’  ว่ากันว่า ‘มัศกอด’ นี้ได้รับอิทธิพลมาจากแขกเปอร์เซีย ที่เข้ามาเจริญสัมพันธไมตรี... 13.10.2021 Food Story
อั่ว ศิลปะอาหารยัดไส้ของครัวล้านนา คำว่า ‘อั่ว’ หลายคนคงคุ้นเคยมากกว่าเมื่อมันห้อยท้ายมากับคำว่า ‘ไส้’ เพราะไส้อั่วเป็นอาหารเชิดหน้าชูตาของสำรับล้านนามานานนม ด้วยการปรุงกลิ่นรสให้หอมและเผ็ดร้อนจากสมุนไพรนานาชนิด การ ‘อั่ว’ หรือการยัดไส้อาหารนั้นแสดงให้เห็นความรุ่มรวย พิถีพิถันและประดิษฐ์ประดอยในครัวของทุกที่ ด้วยว่าอาหารยัดไส้นั้นใช้เวลาทำนานกว่า ไหนจะปรุงรสเนื้อสัตว์ ไหนจะเตรียมผัก ไส้สัตว์ หรือเนื้อสัตว์อื่นๆ... 07.06.2021 Food Story
อั่งคัก ราข้าวสีแดงสวยในครัวจีนโบราณ มนุษย์เริ่มใช้สีสังเคราะห์ในการแต่งอาหารมาตั้งแต่ปี ค.ศ. 1856 เมื่อ Henry Perkin (เซอร์วิลเลียม เพอร์กิน) ค้นพบสีสังเคราะห์ขึ้นโดยบังเอิญ จากเดิมที่เม็ดสีต้องใช้การสังเคราะห์จากสารธรรมชาติ ทำให้สังเคราะห์ได้ทีละน้อย จึงมีราคาแพง การค้นพบของวิลเลียม เพอร์กิน ทำให้ได้สีในปริมาณมากขึ้น... 01.06.2021 Food Story
‘ขนมสี่ถ้วย’ คำอวยพรหวานล้ำปราศจากคำพูด “ไปกินสี่ถ้วยกัน” คำเอ่ยปากชักชวนของผู้ใหญ่ใจดีที่คนสมัยนี้มักไม่ได้ยินกันแล้ว หรือหากได้ยินก็น้อยคนที่จะเข้าใจความหมายอันลึกซึ้งของคำชวน จนอาจเผลอปฏิเสธความใจดีไปอย่างน่าเสียดาย คำว่ากินสี่ถ้วย เป็นคำเรียกชื่อขนมสี่อย่าง ที่นิยมทำเลี้ยงแขกในงานแต่งของชาวพระร่วงเมื่อครั้งอดีต จนกลายมาเป็นคำเรียกประเพณีการต้อนรับแขกเมื่อมาอวยพรให้บ่าวสาวครองคู่กันตราบนิจนิรันดร์เรื่อยมา หากใครสนทนากันมีใจความว่าไปกินสี่ถ้วยบ้านเหนือบ้านใต้ เป็นอันเข้าใจว่ามีพิธีมงคลสมรสเกิดขึ้นแล้ว จะต้องเร่งฝีเท้าไปช่วยงานครัวบ้านเจ้าสาวให้ได้ แต่ในปัจจุบันแทบไม่มีให้เห็นกันเท่าไรนักเพราะนิยมขนมมงคลจำพวกไข่เสียมากกว่า กาลเวลาเลยพาให้ขนมสี่ถ้วยค่อยๆ จางและหายไปจากความทรงจำ แต่หากเผลอพูดให้ปู่ย่าตายายได้ยินเข้าละก็... 31.05.2021 Food Story
คณะราษฎรกับไข่ไก่ยิ่งใหญ่ยืนยง คำว่า ‘สวัสดี’  เป็นคำใหม่ที่มีการประกาศให้ใช้อย่างเป็นทางการในปี พ.ศ.2486 ในสมัยของรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม การทักทายของคนไทยจึงถูกกำหนดรูปแบบขึ้น เช่นเดียวกับคำว่าอรุณสวัสดิ์ ราตรีสวัสดิ์ ฯลฯ ซึ่งเป็นผลพวงอย่างหนึ่งจากยุค สร้างชาติ ที่ยังคงรุ่งเรืองเฟื่องฟูเป็นหนึ่งในวัฒนธรรมไทยจนถึงทุกวันนี้ ก่อนหน้าจะมีการใช้คำว่าสวัสดี... 02.02.2021 Food Story
ลาบ หลู้ เหล้า: ปากะศิลป์กับแกล้มแบบนักเลงล้านนา เมื่อพูดถึง ‘กับแกล้ม’ อาหารยอดชู้คู่รักของเครื่องดื่มมึนเมา ฉันในฐานะของเด็กบ้านนอกจากเชียงใหม่ คงต้องขอรักษาเกียรติของตนไว้ด้วยการพูดถึงลาบและหลู้! ใครที่พอจะคุ้นเคยกับภาคเหนือตอนบนอยู่บ้าง ย่อมต้องเคยเห็นร้านรวงข้างทางที่ขายลาบ หลู้ และส้า ที่บางร้านเขียนป้ายติดตลกและแสดงความแพรวพราวทางภาษาไว้ว่า เหลู้าบ ซึ่งหมายรวมถึงทั้งลาบ หลู้ และเหล้า ด้วยว่าสามสิ่งนี้คือฐานพีระมิดของความผ่อนคลายเลิศรสในแบบของคนล้านนาแต๊ๆ... 02.12.2020 Food Story
ถั่วเน่า อูมามิของครัวล้านนาและครัวไทใหญ่ “ของกิ๋นลำอยู่ตี้คนมัก ของฮักอยู่ตี้คนเปิงใจ๋” ป้ออุ้ยแม่อุ้ยมักพูดไว้อย่างนั้นเมื่อยามเอ่ยถึงความนิยมชมชอบส่วนตัว ภาษิตล้านนาถ้อยนี้ แปลได้ตรงตัวว่า อาหารจะอร่อยหรือไม่อร่อยก็อยู่ที่ความชอบของคนกิน ส่วนของชิ้นหนึ่งๆ จะมีคุณค่าต่อใครสักคน ก็ต่อเมื่อเขาถูกตาต้องใจกับของชิ้นนั้น ซึ่งจะว่าไปแล้วก็คงต้องเห็นด้วยทั้งขึ้นทั้งล่อง ในเมื่อเหตุผลเหล่านี้มันปฏิเสธกันไม่ได้จริงๆ เป็นต้นว่ากลิ่นหมักของถั่วเน่าที่บางคนก็ทำหน้าเบ้ ส่วนอีกบางคนกลับน้ำลายสอนั่นเอง ‘ถั่วเน่า’ หรือถั่วโอ่... 14.09.2020 Food Story
ปลารมควัน สุโขทัย เสน่ห์หอมจากภูมิปัญญาดั้งเดิม   “กินข้าวกินปลามาหรือยัง” เป็นคำทักทายถามไถ่แบบไทยๆ ที่แฝงความเป็นห่วงเป็นใย หรือเพียงประโยคทักทายติดปากผู้ใหญ่ในความหมายว่าสวัสดีก็ตาม ที่แน่ๆ เราแทบจะไม่เคยได้ยินคำทักทายว่า กินข้าวกินหมูมาหรือยัง กินข้าวกินไก่มาหรือยัง ด้วยข้าวกับปลาเป็นอาหารหลักเก่าแก่ของคนไทยและผู้คนแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ดังที่นักโบราณคดีขุดพบก้อนอุจจาระที่บ้านโคกพนมดี อ.พนัสนิคม จังหวัดชลบุรี มีอายุยาวนานกว่า 3,000 ปี... 02.09.2020 Food Story
อุปกรณ์อาหารว่างไทย การทำอาหารว่างไทยต้องใช้อุปกรณ์เฉพาะบางอย่างมากกว่ากระทะ ตะหลิว หม้อ หรือทัพพี ทั่วไป เพื่อลักษณะอาหารที่ถูกต้อง และเพื่อความประณีต ละเมียดละไมของอาหาร เช่น ขนมจีบนก หรือช่อม่วง ที่ต้องใช้แหนบช่วยในการจับจีบเป็นรูปกลีบดอกไม้ เรไรต้องใช้พิมพ์กดแป้งให้เป็นเส้น นอกจากอุปกรณ์ที่ใช้เพื่อความสวยงามของชิ้นอาหารแล้ว ยังมีอุปกรณ์พื้นฐานอย่างกระทะ... 08.11.2019 Cooking
เมื่อลูกสาวชวนพ่อคุยเรื่อง ‘พาข้าว’ ฉันกำลังมีโปรเจ็กต์พิเศษคืองานเขียนบทหนังที่พูดถึงเรื่อง ‘อาหารบ้าน’ แรงบันดาลใจนี้มาจากอาหารของยายที่เลี้ยงฉันมาตั้งแต่เด็ก แม้ทุกวันนี้คุณยายจะเสียไปแล้วแต่อาหารของยายก็ยังวนเวียนอยู่ในบ้าน (ไม่ใช่ผีคุณยายนะคะ) ได้กินกี่ครั้งก็คิดถึงคุณยายทุกทีและอาจจะเพราะอาหารของคุณยายนี่แหละที่ส่งผลให้วัฒนธรรมการกินข้าวมื้อเย็นกับที่บ้านค่อนข้างมีความสำคัญมาก วันไหนไม่กินต้องโทร.บอก และช่วงไหนไม่กินบ่อยๆ ต้องเริ่มถูกก่นด่าจนการกินข้าวบ้านเป็นเหมือนพิธีกรรมที่รวมคนในบ้านไว้ด้วยกัน ที่พูดมานี่ไม่ได้อึดอัดหรอกนะคะ ชอบเสียด้วยข้าวบ้านอร่อยที่สุดแล้ว 🙂   แต่ช่วงนี้คิด-เขียนบทไม่ค่อยออกค่ะ วันหยุดลมเย็นๆ... 25.10.2019 Food Story
‘ต่าจึที’ แกงหม้อนี้ไม่มีน้ำร้อน ภูมิปัญญาปกาเกอะญอ ความน่าทึ่งอย่างหนึ่งของมนุษย์ที่ทำให้ฉันประทับใจได้เสมอไม่ว่าจะเป็นมนุษย์กลุ่มไหน ก็คือการสรรหาสารพัดวิธีมาดัดแปลงสิ่งรอบตัวให้เป็นอาหารได้ ที่สำคัญคือต้องเป็นอาหารอันเอร็ดอร่อยและตอบโจทย์วิถีที่แตกต่างกันของมนุษย์แต่ละกลุ่ม ในแต่ละเวลา แต่ละสถานที่ แต่ละเงื่อนไข – แม้จะมีข้อจำกัดเต็มไปหมด แต่หากเป็นเรื่องอาหารการกินแล้ว สุดท้ายเราจะเนรมิตสิ่งที่อร่อยและเข้ากับชีวิตของเราได้เสมอ ชาวปกาเกอะญอเป็นกลุ่มคนที่รุ่มรวยองค์ความรู้ในการจัดการแหล่งอาหารมากสุดกลุ่มหนึ่งแบบที่ว่าหากจะเล่าเรื่องอาหารปกาเกอะญอคงต้องขอเวลากันสักเจ็ดวันเจ็ดคืนต่อเนื่อง เพราะชาวปกาเกอะญอใช้ชีวิตอยู่กับป่าและไร่หมุนเวียน สร้างองค์ความรู้ที่สั่งสมตกทอดกันรุ่นต่อรุ่น กลายเป็นวัฒนธรรมอาหารที่แข็งแกร่ง หลากหลาย... 13.09.2019 Food Story
วาระซ่อนเร้นในรสแท้ของแกงไทย ตามตำราฉบับมาตรฐานที่เคยได้ท่องจำกันมาแต่เด็ก ว่ากันว่าสังคมไทยมักมีโครงสร้างแบบครอบครัวขยาย ที่คนหลากรุ่นหลายวัยอาศัยอยู่ร่วมกันใต้ชายคาเดียว อาจเป็นเหตุผลหนึ่งที่ทำให้คนไทยเรานิยมกันข้าวกันเป็นสำรับ อันประกอบไปด้วยต้มผัดแกงทอดที่ให้รสชาติซับซ้อนหลากหลาย เด็กกินก็ได้ ผู้ใหญ่กินก็ดี ในขณะที่อาหารตะวันตกหลายอย่างมักเสิร์ฟเป็นจาน ๆ (portion) เรียงลำดับเป็นคอร์สตั้งแต่อาหารเรียกน้ำย่อย จานหลัก ซุป ไปจนถึงของหวาน แม้ใน... 02.09.2019 Food Story
‘แกงโฮะวัด’ แกงเก่าเล่าใหม่ไม่มีเหลือทิ้ง ‘แกงโฮะ’ คือชื่ออันดับต้นที่ปรากฏขึ้นเมื่อใครต่อใครพูดถึงอาหารเหนือ สูสีตีคู่มากับแกงฮังเลแบบที่ขาดไม่ได้เลยในขันโตกต้อนรับแขกบ้านแขกเมือง คำว่า ‘โฮะ’ แปลว่ารวม แกงโฮะจึงหมายถึงแกงที่นำสรรพสิ่งมารวมกัน แกงโฮะเท่าที่ตาเห็นจะประกอบไปด้วยหมูสามชั้นเป็นสำคัญ บางโอกาสมี ‘หน่อส้ม’ หรือหน่อไม้ดองและเนื้อไก่ร่วมด้วย เครื่องปรุงบังคับอื่นๆ ก็จะมีวุ้นเส้น ตะไคร้ ใบมะกรูด... 14.06.2019 Food Story