แม้มันจะเป็นร้านกาแฟเล็กๆ ที่ผมใช้หลีกหนีความวุ่นวายไปนั่งทำงานอยู่บ่อยครั้ง เพราะความไม่พลุกพล่านของมัน แต่ใครจะคิดว่าในบ่ายวันอาทิตย์นั้น คนจะเนืองแน่นจนคิวล้นออกมานอกร้าน สืบไปสืบมาจึงรู้ว่าในเช้าวันเดียวกัน ร้านดังกล่าวได้ออกรายการ ‘เปรี้ยวปาก เช็คอิน’ ทางช่อง 3 จนสร้างปรากฏการณ์อย่างที่เห็นในทันที และมันก็เป็นเช่นนั้นแค่วันเดียวก่อนจะกลับเข้าสู่สถานการณ์ปกติในวันต่อมา
ย้อนกลับไปเมื่อสักสิบปีก่อนที่เมืองไทยยังอยู่ในยุคทีวีแอนะล็อก คงเป็นสิ่งที่ไม่น่าแปลกใจนักหากร้านใดร้านหนึ่งได้รับเลือกให้ออกทีวี แล้ว ‘ร้านแตก’ ในวันที่ออกอากาศ เพราะนั่นน่าจะเป็นหนึ่งในไม่กี่สื่อหลักที่คนไทยเสพได้ทั่วถึงกัน แต่ใน พ.ศ.นี้ที่โลกออนไลน์คราคร่ำไปด้วยคลิปรีวิวร้านอาหาร และทุกคนตรวจสอบคะแนนรีวิวได้ง่ายดายจากสารพันแอปพลิเคชันบนมือถือ จนบางทีก็ไม่ทันคิดว่าสื่อหลักอย่างฟรีทีวีจะยังมีอิทธิพลต่อการเลือกกินของผู้คนได้อีกหรือ? แต่สิ่งที่เกิดขึ้นกับร้านกาแฟประจำของผมคือเครื่องยืนยันว่าคนยังเชื่อมั่นในสื่อทีวีอยู่ และมีบทบาทในแบบที่สื่อออนไลน์ก็ไม่สามารถทำได้ คือการชักจูงคนให้มารวมตัวกันที่ร้านในคราวเดียว เพราะธรรมชาติของฟรีทีวีคือการออกอากาศและชักจูงผู้คนพร้อมเพรียงกันทั้งประเทศ
นี่คือจุดเริ่มต้นให้ผมได้ย้อนกลับไปดูรายการพากินทางฟรีทีวีอีกรอบ และพบว่านอกเหนือจากการสร้างแรงกระตุ้นในการหาอะไรกินนอกบ้านผ่านทางรายการที่ออกอากาศตามวันและเวลาจากทางสถานีแล้ว รายการส่วนใหญ่ยังเชื้อเชิญให้ผู้คนออกไปมีปฏิสัมพันธ์กับรายการในโลกออนไลน์ควบคู่กันไปด้วย ตั้งแต่การหว่านล้อมให้แฟนรายการไปกดติดตามในช่องทางต่างๆ เช่น เฟซบุ๊ก, อินสตาแกรม และ Line Official ไปจนถึงการสร้างกติกาบางอย่างขึ้นมาให้เนื้อหารายการสามารถเข้าไปสวมกับวิถีการกินของผู้คนอย่างแนบสนิท จนสร้างผู้ติดตามจำนวนมหาศาลอย่างไม่น่าเชื่อ เช่นรายการที่ยกตัวอย่างมานี้
ตี๋อ้วนชวนหิว
ออกอากาศทางช่อง 5 ทุกวันอาทิตย์ เวลา 9:00 น.
ผู้ติดตามทางแฟนเพจเฟซบุ๊ก 133K
ช่อง 5 เป็นช่องหนึ่งใน 6 สถานีโทรทัศน์รายใหญ่มาตั้งแต่ยุคแอนะล็อก แต่พอเข้าสู่ยุคดิจิทัล เหล่าผู้จัดรายการก็พาเอารายการเรทติ้งดีๆ ไปอยู่สถานีตัวเอง ทำให้ตอนนี้ (ข้อมูลของสัปดาห์แรกเดือนกันยายน 2561) เรทติ้งรวมช่อง 5 ตกไปอยู่อันดับที่ 19 จาก 25 ฟรีทีวีปัจจุบัน แต่หนึ่งในรายการทางช่อง 5 ที่ยังทรงอิทธิพลอยู่คือ ‘ตี๋อ้วนชวนหิว’ รายการพากินที่ดำเนินรายการโดย ตี๋อ้วน นำชัย จรรยาฐิติกุล ผู้ที่มีความเป็นกันเองกับผู้ร่วมรายการและดูมีภูมิรู้ด้านอาหารพาไปกินตามร้านต่างๆ ที่เข้าถึงผู้ชมได้ง่าย แต่สิ่งที่สร้างปฏิสัมพันธ์กับผู้ชมเป็นอย่างมากและน่าจะเป็นปัจจัยให้คนแห่ไปติดตามแฟนเพจของรายการได้อย่างดีคือการ ‘ขายทัวร์’ พ่วงไปกับรายการ ซึ่งเป็นทัวร์ที่พากินตามประเทศต่างๆ และยังนำมาเป็นเนื้อหาช่วงหนึ่งของรายการได้อีกทางด้วย
เล่าเส้นเป็นเรื่อง
ออกอากาศทางไทยรัฐทีวี ทุกวันเสาร์ เวลา 11:00 น.
ผู้ติดตามทางแฟนเพจเฟซบุ๊ค 176K
รายการมีคอนเซ็ปต์ชัดเจน คือพาไปเที่ยวตามย่านต่างๆ ของประเทศ เพื่อตามหาเมนูเส้นที่เด็ดที่สุดของย่านนั้นๆ มันจึงเป็นรายการพากินที่สะท้อนให้เห็นวัฒนธรรมเมนูเส้นที่หลากหลาย อันมีบริบทแวดล้อมพื้นที่ของย่านนั้นๆ เป็นปัจจัยที่ทำให้เกิดความหลากหลายขึ้น เป็นการเชื่อมโยงเรื่องราวของอาหาร ผู้คน และพื้นที่เข้าด้วยกัน ในขณะที่ในโลกออนไลน์ก็มีการอัปเดตเรื่องราวเกี่ยวกับอาหารอย่างต่อเนื่อง รวมถึงโปรโมชันต่างๆ ควบคู่ไปกับการโปรโมทรายการด้วย
ลิ้นติดโปร
ออกอากาศทางช่อง 3 ทุกวันอาทิตย์ เวลา 8:45 น.
ผู้ติดตามทางแฟนเพจเฟซบุ๊ก 211K
เช้าวันเสาร์-อาทิตย์ คือช่วงเวลาทองที่แต่ละสถานีจัดวางรายการพากินเพื่อยั่วน้ำลายให้คนออกนอกบ้านในมื้อเที่ยงของวันนั้น ซึ่งรายการ ‘ลิ้นติดโปร’ คือหนึ่งในผู้เล่นที่ว่า โดยรายการแบ่งออกเป็น 4 ช่วง พาไปกินอาหารช่วงละร้าน แต่ละร้านจะมีโปรโมชันที่แตกต่างกันไป ดูเสร็จต้องไปติดตามต่อทางแฟนเพจว่ากติกาและโปรโมชันคืออะไร นับเป็นรายการที่สร้างความสนุกสนานทั้งออนไลน์และออฟไลน์ไปควบคู่กัน นอกเหนือจากการพาไปกินร้านอาหารดังๆ ในช่วงเช้าวันอาทิตย์ ด้วยเหตุนี้เลยยิ่งกระตุ้นยอดไลก์และแชร์ให้แต่ละโพสต์ของรายการ จนสร้างฐานผู้ติดตามหลักแสนได้ไม่ยากนัก
ครัวคุณต๋อย
ออกอากาศทางช่อง 3 ทุกวันจันทร์-ศุกร์ เวลา 13:30 น.
ผู้ติดตามทางแฟนเพจเฟซบุ๊ก 411K
นับเป็นรายการพากินที่น่าจะทรงอิทธิพลมากที่สุดในยุคนี้ เพราะอะไรถึงเป็นเช่นนั้น? หากใครคุ้นชินกับลูกล่อลูกชนในการดำเนินรายการของไตรภพจะทราบว่าเขามีทักษะในการหว่านล้อมให้ผู้ชมคล้อยตามได้ดีขนาดไหน อีกทั้งรายการยังให้เวลากับการกินมากเป็นพิเศษ โดยแทบไร้การปรุงแต่งด้านโปรดักชั่นใด จึงทำให้คนดูสามารถเข้าถึงความอร่อยของอาหารได้ไม่ยากเย็น ‘ครัวคุณต๋อย’ จึงเป็นรายการพากินที่เข้าใจง่ายและทำหน้าที่ของมันได้อย่างดี หลักฐานที่ช่วยยืนยันบทบาทดังกล่าวคือรายการสามารถต่อยอดทางธุรกิจได้จนมีองคาพยพครบถ้วนที่สุด ทั้งการมีนิตยสารรายเดือนเป็นของตัวเองที่ตอบสนองความต้องการของแฟนรายการที่ยังคุ้นเคยกับสื่อเก่าอยู่ ในขณะที่คนดูรุ่นใหม่ก็สามารถตามไปที่แอปพลิเคชันที่มีบริการสั่งอาหารในรายการแบบเดลิเวอรีได้ทันที ในแฟนเพจยังมีรายการใหม่ที่ไตรภพพากินพาเที่ยวด้วยตัวเอง จนเกิดความรู้สึกใกล้ชิดกับผู้ชมมากขึ้น และที่สำคัญคือสามารถจัดมหกรรมอาหารของตัวเองได้อย่างต่อเนื่อง
อาจเพราะฟรีทีวีเป็นสื่อที่ผู้ชมยังให้ความเชื่อใจอยู่เสมอ และเนื้อหาที่ว่าด้วยการกินอันเป็นปัจจัยหลักในการดำเนินชีวิตของทุกคน รายการเหล่านี้จึงยังสร้างปรากฏการณ์ให้กับร้านอาหารที่ได้ออกโทรทัศน์ไม่เสื่อมคลาย แต่ขณะเดียวกันก็เห็นได้ชัดว่าพวกเขาหาได้แช่แข็งไปกับยุคสมัย ทั้งยังหยิบอาวุธทางเทคโนโลยีที่เข้าถึงทุกคนกรุยทางเข้าไปเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตจริงให้ได้มากที่สุดอีกด้วย
