การเปลี่ยนพฤติกรรมและความเคยชินในทุกๆ วันเป็นเรื่องใหญ่ โดยเฉพาะกับพฤติกรรมประจำวันที่เราทำกันไปโดยอัตโนมัติสุดๆ กิจวัตรเดิมๆ เวลานอนเดิมๆ ที่สั่งสมมาจนแก้ยากและบางครั้งกลายเป็นบ่อเกิดของปัญหาสุขภาพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งพฤติกรรมการกินอาหารที่ซ้ำไปซ้ำมา
ไม่ว่าจะด้วยเหตุผลใดก็ตาม คนรุ่นใหม่หลายคนเลือกที่จะปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการกินอาหารเป็นอย่างแรก ด้วยเป็นพฤติกรรมที่ค่อนข้างยืดหยุ่นได้ แต่ต่างจากเวลานอน เวลาตื่น เวลาทำงาน และการออกกำลังกาย ซึ่งมักขึ้นอยู่กับปัจจัยภายนอกที่หลีกเลี่ยงไม่ได้หลายอย่าง แต่ก็ไม่วายต้องล้มเหลวไม่เป็นท่า เมื่อได้ลองสำรวจคนรอบตัวหลายคนก็พบว่ามีเพื่อนๆ ที่เจแตก หลุดคลีน หรือถอดใจและเลือกจะเลยตามเลยกับอาหารการกิน จนสุดท้ายก็วนกลับไปที่เมนูเดิมๆ ซ้ำๆ อีกจนได้
ดังนั้นก่อนจะตัดสินใจปรับพฤติกรรมการกิน เราจึงมีเช็กลิสต์ 5 ข้อง่ายๆ สำหรับใครก็ตามที่อยากเตรียมความพร้อม ปรับพฤติกรรมการกินอาหารให้ตัวเองเป็นคนใหม่ได้แบบไม่โบกมือบ๊ายบายกลางคันอีกต่อไป
จิตใจพร้อม
คำถามข้อแรกสุดที่ต้องตอบให้ได้ก็คือ จะกินอาหารทางเลือกแบบใดแบบหนึ่งไป ‘เพื่ออะไร’ เหตุผลให้เกิดการปรับพฤติกรรมการกินมีหลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นลดน้ำหนัก ลดเปอร์เซนต์ไขมัน ควบคุมระดับน้ำตาล ป้องกันอาการเจ็บป่วย สร้างกล้ามเนื้อ พักฟื้น หรือเพื่อความสบายใจ การมีจุดประสงค์ที่ชัดเจน เป็นรูปธรรมและแน่วแน่คือเสาหลักที่จะทำให้เรายึดอยู่กับการกินอาหารแบบที่เราต้องการได้โดยไม่หวั่นไหว (แม้ว่าจะต้องพลาดเมนูโปรดไปหลายต่อหลายเมนูก็ตาม)
ข้อมูลพร้อม
เมื่อมีเป้าหมายแน่วแน่แล้วก็จงหาข้อมูลให้แน่นปึ้ก ไม่ว่าจะเป็นความเป็นมาของแนวทางการกินอาหารทางเลือกที่สนใจ เขียนข้อดีและข้อจำกัดโดยไม่อคติไปทางใดทางหนึ่ง หางานวิจัยหรือข้อคิดเห็นจากผู้เชี่ยวชาญด้านโภชนาการทั้งในไทยและต่างประเทศ รวมถึงศึกษาจากคนที่เคยเลือกกินอาหารทางเลือกแบบเดียวกัน ทั้งคนที่ยังคงกินตามวิถีเดิมและคนที่เปลี่ยนไปกินอาหารตามแนวทางอื่น และที่สำคัญคือควรสำรวจวัตถุดิบ ไม่ว่าจะเป็นราคา สถานที่จำหน่าย ความยากง่ายในการหาซื้อและเก็บรักษา รวมถึงทดลองวางแผนเมนูอาหารในระยะเวลาหนึ่ง เช่น 1 สัปดาห์ เพื่อดูความเป็นไปได้ว่าเราสามารถปรับวิถีการกินให้เป็นไปตามแผนได้มากน้อยเพียงใด
ร่างกายพร้อม
การเปลี่ยนวิถีการกินอาหารแบบฉับพลันอาจเป็นสิ่งที่ไม่เหมาะนัก โดยเฉพาะกับคนที่มีปัญหาสุขภาพหรือเจ็บป่วยด้วยโรคเรื้อรังต่างๆ ต้องกินยาต่อเนื่อง หรือมีเงื่อนไขทางร่างกายอื่นๆ หรือแม้กับคนธรรมดาที่มีสุขภาพแข็งแรงเองก็ตาม สิ่งที่ควรทำก่อนหันไปกินอาหารทางเลือกก็คือการตรวจสุขภาพให้ละเอียด และหากได้ปรึกษาแพทย์ประจำตัวหรือนักโภชนาการเพื่อทำความเข้าใจกับร่างกายตัวเอง ก่อนจะค่อยๆ เปลี่ยนอาหารการกิน ก็น่าจะเป็นทางเลือกที่ปลอดภัยที่สุด
วินัยพร้อม
การเปลี่ยนพฤติกรรมการกินนั้นต้องอาศัยความแข็งแกร่งของจิตใจอย่างมหาศาล การไม่ได้กินของที่อยากกิน หรือการต้องกินของที่ไม่ใช่เมนูโปรดสร้างความลำบากใจได้ไม่น้อย (โดยเฉพาะถ้าคุณเป็นคนที่อยู่เพื่อกินอาหารอร่อยๆ อย่างเรา) ดังนั้นใครก็ตามที่จะเปลี่ยนมากินอาหารทางเลือก ยิ่งแบบที่ต้องงดกินอาหารบางอย่าง จะต้องมีวินัยและซื่อสัตย์กับร่างกายของตนเองให้มาก ซึ่งข้อนี้หมายรวมไปถึงการสังเกตและบันทึกอาหารการกิน พร้อมผลตอบรับจากร่างกายและสภาพจิตใจด้วย โดยเฉพาะช่วงแรกที่โหดหินที่สุด แต่เชื่อว่าหากได้ศึกษาข้อมูลมามากพอ ประกอบกับรับฟังคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญและการมีวินัยไม่ไขว้เขว ผลที่ออกมาคุ้มค่าอย่างแน่นอน
คนรอบข้างพร้อม
อาจฟังดูเป็นเรื่องไม่จำเป็น แต่เชื่อเถอะว่าการบอกคนรอบตัวให้เข้าใจถึงพฤติกรรมที่กำลังจะเปลี่ยนไป คืออีกปัจจัยหนึ่งที่จะทำให้เป้าหมายของเราสำเร็จได้ง่ายขึ้น โดยเฉพาะกับคนที่ต้องร่วมมื้ออาหารกันทุกวัน ไม่ว่าจะเป็นครอบครัว เพื่อนร่วมงาน หรือคนใกล้ชิด เราอาจต้องขอกำลังใจและความเข้าใจจากคนเหล่านี้อย่างที่นึกไม่ถึงเลยทีเดียว ช่วงแรกอาจตะกุกตะกักและมีความไม่เข้าใจเกิดขึ้นบ้าง แต่ถ้าเราพยายามและมีวินัยมากพอ ทุกคนย่อมพร้อมจะสนับสนุนให้เราเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมเพื่อสิ่งที่ดีกว่าชัวร์ๆ และหากเห็นความเปลี่ยนแปลงที่น่าภูมิใจแล้วก็อย่าลืมบอกพวกเขาด้วยละ
การเปลี่ยนนิสัยการกินไม่ใช่เรื่องง่าย แต่หากมุ่งมั่นมากพอก็เตรียมปากกากระดาษมาเขียนเช็กลิสต์ สำรวจความพร้อมของตัวเองกันหน่อย และถ้าพร้อมแล้วก็เริ่มกันได้เลย ได้ผลอย่างไรบ้างอย่าลืมมาบอกพวกเราด้วยนะคะ
