ไม่กี่เดือนก่อนเราตัดสินใจเก็บกระเป๋าเดินทางไปอิหร่าน ประเทศแถบตะวันออกกลางที่ทุกคนรอบตัวเตือนนักว่า อย่าไป มันอันตราย!
แต่สุดท้ายความอยากรู้อยากลองก็ชนะ ระยะเวลา 8 วันเต็มในประเทศอิหร่านของเราจึงเริ่มต้นขึ้น ด้วยเป้าหมายสองข้อ ข้อแรกคือเพื่อตามหาเครื่องเทศราคาแพงที่สุดในโลกอย่าง “แซฟฟรอน” (หรือหญ้าฝรั่น) ที่มีปลูกอยู่มากมายในประเทศอิหร่าน และข้อสองคือเราอยากรู้ว่ารสชาติอาหารอิหร่านแท้ๆ จะเหมือนหรือต่างจากบรรดาอาหารแขกที่เราเคยกินไหม แล้วจะมีอะไรให้เราตื่นตาอีกบ้างในรัฐอิสลามที่มีกฎระเบียบเคร่งคัดระดับที่เราต้องสวมผ้าคลุมผมและแต่งตัวมิดชิดชนิดติดข้อมือข้อเท้าตลอดสิบวัน
“อาหารอิหร่านกินยากนะ” เพื่อนสนิทเตือนไว้แบบนั้นก่อนออกเดินทาง แต่เพราะเชื่อว่าเป็นคนกินง่าย เลยไม่เตรียมอาหารสำเร็จรูปจากไทยไปสักอย่าง ไปถึงแล้วก็ต้องลองให้รู้รส!
และต่อไปนี้คือส่วนนึงของรสชาติอาหารแบบอิหร่านสไตล์ที่เราผ่านไปพบและรู้สึกว่าน่าสนใจ ชนิดว่ากินคำแรกก็ว้าว ทั้งว้าวเพราะอร่อยและว้าวเพราะบางจานกินสนุกมากกกก
ถ้าอยากรู้ว่ามีอะไรบ้าง เราชวนให้ลองคลิกภาพด้านล่างดูได้เลย!
1.ตื่นเช้ามาวันแรกด้วยอาการเจ็ตแล็ก เดินงัวเงียออกจากโรงแรมมาก็เจอร้านขายแซนด์วิชเรียงรายอยู่ริมทาง เจรจาสองสามคำก็ได้แซนด์วิชแบบเย็น ทำจากขนมปังฝรั่งเศสผ่าครึ่ง สอดไส้แฮมไก่ มายองเนสหวานๆ มันๆ มะเขือเทศและแตงกวาดอง เราขอให้พ่อค้าใส่ทาทาร์ซอสเพิ่ม จะได้แก้เลี่ยนนิดนึงด้วย บอกเลยว่านี่เป็นมื้อที่ทำให้ตื่นเต็มตาสุดๆ เพราะแตงกวาดองเปรี้ยวบัดซบ (ฮ่า) ร้านแซนด์วิชแบบนี้มีให้เห็นทั่วไปในเมืองหลวงเตหะราน เพราะหนุ่มสาววัยทำงานเยอะ ก็คงอยากกินอะไรเร็วๆ ง่ายๆ แบบเรานี่แหละ ส่วนรสชาติก็มาตรฐานแซนด์วิชทั่วไป กินแก้หิวได้เซฟๆ
2.พอเดินเริ่มเหนื่อยก็อยากเติมพลังงานเข้าร่างหน่อย เห็นร้านขนมปังหน้าตาน่ากินเราก็เลี้ยวเข้าแบบไม่ต้องคิด ชี้ๆและซื้อมาหนึ่งก้อน กัดคำแรกเท่านั้นแหละถึงรู้ว่าขนมปังอิหร่านไม่ได้ศิวิไลซ์เหมือนหน้าตา คือแป้งหนาและเหนียวมากก ต้องกัดแรงๆ ถึงจะขาดสักคำ แล้วเท่าที่เห็นก็ไม่ค่อยมีความปังหวานหรือใส่ไส้เท่าไหร่ ถ้าหวานก็จะเป็นโดนัทหน้าช็อคโกแล็ตหรือโรยน้ำตาลไปเลย ซึ่งเราลองแล้วขอบอกว่าหวานแสบคอ แต่ใครอยากลองของก็เรียนเชิญจ้า
3.ชาร้อนอิหร่านมีความคล้ายชาไทยเราเหมือนกัน คือเป็นชาแดงชงในน้ำร้อนใส่น้ำตาลกรวดรสหวานจัด คนอิหร่านนิยมกินชาแบบนี้มากกว่าชาเย็นอีกนะเราว่า กินกันทั้งๆ ที่แดดเปรี้ยงนี่แหละ ตอนแรกก็ไม่เข้าใจว่าทำไมถึงชอบกินของร้อนกันทั้งๆ ที่อากาศร้อน พอกินไปแก้วนึงถึงเข้าใจว่าก็ไม่เข้าใจอยู่ดี (ฮ่า) ถือว่าได้อารมณ์สไตล์อิหร่านละกัน
4.เหลือบเห็นป้ายเขียนว่า Ice-cream เราก็เบรกเอี๊ยดควักเงินจ่ายซื้อเลยหนึ่งแก้ว ไอติมของอิหร่านที่ฮิตมากๆ เรียกว่าเดินไปมุมไหนของเมืองก็เจอ มีชื่อทางการว่า Bastani Akbar Mashti ที่เห็นเป็นเส้นขาวๆ เหมือนเส้นหมี่นั่นคือแป้งเคี่ยวกับน้ำตาล แล้วบีบให้เป็นเส้น ก่อนเอาไปแช่เย็นจนกลายเป็นเกร็ดน้ำแข็ง เวลาจะกินก็ตักเส้นใส่แก้วแล้วราดด้วยน้ำเลม่อนหวานหอมใช้ส้อมตักกินเพลินๆ ชื่นใจดี
5.ผลไม้พื้นเมืองของอิหร่านคือพีชกับลูกหม่อน! ความพิเศษของต้นหม่อนที่นี่คือต้นมันใหญ่มากกก ใหญ่ประมาณต้นหูกวางบ้านเราเลย แล้วก็มีปลูกอยู่ทั่วเมืองจนลูกร่วงเกลื่อนถนนไปหมด เราเลยได้เห็นลูกหม่อนใส่แก้ววางขายกันถูกๆ อย่างแก้วในรูปนี่ก็ประมาณสิบบาทเท่านั้นเอง ส่วนรสชาติก็เปรี้ยวๆ หวานๆ แต่เนื้อแน่นกว่าหม่อนของไทยนิดนึง อาจจะเพราะสภาพดินฟ้าอากาศนั่นแหละ
6.อย่างที่รู้กันว่าอิหร่านถูกอเมริกาบอยคอตมาหลายปี แต่คัลเจอร์อาหารอเมริกันที่เคยเฟื่องฟูก็ยังอยู่ โดยเฉพาะอาหารฟาสต์ฟู้ดที่วัยรุ่นอิหร่านชอบกินกันสุดๆ คือคิดไรไม่ออกก็เนี่ยแหละ เข้าร้านฟาสต์ฟู้ดเลย มีทุกหัวมุมถนน ในร้านมีตั้งแต่แซนด์วิช (รสชาติเดียวกับร้านข้างทางเป๊ะ) ไส้กรอกผัดซอสมะเขือเทศ มันบดปั้นก้อนทอด (สิ่งนี้กินง่ายสุดในเมนู) แล้วก็เฟรนช์ฟรายโรยเครื่องเทศฉุนๆ ทุกอย่างเสิร์ฟคู่ผักดองรสเปรี้ยวจัด ตอนแรกคิดว่าน่าจะตัดเลี่ยนได้ดี แต่สำหรับเราแล้วคือมันไม่เข้ากันเท่าไหร่แฮะ
7.หลังเมาเครื่องเทศมาหลายวัน เราก็ดีใจมากที่ในเมนูมีชื่อ ‘ออมเล็ต’ โผล่มาให้เห็น รีบสั่งทันทีด้วยความหวังว่ามื้อนี้คงจะคลีนๆ จืดๆ โนมอร์เครื่องเทศอีกต่อไป ตัดภาพมาคือออมเล็ตอิหร่านก็ใส่เครื่องเทศจ้า (ร้องไห้) เป็นการเอาไข่ไปกวนกับน้ำมัน เติมเครื่องเทศพวกปาปริก้า ขมิ้น ซินนามอน แล้วเสิร์ฟร้อนๆ คู่กับขนมปังเนื้อหนาชื่อ Barbari Bread เวลากินก็ตักไข่ปาดบนขนมปังแล้วเหยาะเกลือพริกไทยนิดนึง ถ้ามันนับการกินเมนูเครื่องเทศติดกันมาหลายวันก่อนหน้านี้จนเริ่มจะเบื่อ ก็ถือว่าเป็นอีกเมนูที่อร่อยและน่าตื่นเต้นเหมือนกันนะ แนะนำให้สั่งกินตั้งแต่มื้อแรกๆที่ไปเยือนอิหร่าน
8.กาแฟอิหร่านเป็นสูตรเดียวกับกาแฟตุรกี (Turkish Coffee) คือเป็นกาแฟตำรับโบราณที่เอาเมล็ดกาแฟคั่วไปบดจนละเอียดสุดๆ แล้วต้มใส่น้ำร้อนเสิร์ฟทั้งแบบนั้นเลย รสชาติก็ประมาณกาแฟดริปที่ไม่ได้กรอง คือไม่หวานและเต็มไปด้วยกากกาแฟ ส่วนตัวเราไม่อินกับแก้วนี้เท่าไหร่เพราะชอบกินกาแฟคลีนๆ เปรี้ยวๆ มากกว่า แต่ถ้ามาถึงอิหร่านแล้วก็ควรลองให้รู้ว่าคอกาแฟที่นี่เค้ากินอะไรกัน (แต่ขอเตือนให้เตรียมน้ำเปล่าไว้ล้างคอนิดนึง เพราะกากกาแฟเยอะจริง)
9.ชุดอาหารเช้าแบบเบสิกของคนอิหร่านต้องมีด้วยกัน 5 อย่าง คือแป้งนานย่างหอมๆ ไข่ต้ม (แบบไข่แดงแข็งเลย) เฟต้าชีสหรือแยม ผลไม้ แล้วก็น้ำชาร้อน เจ้าของโรงแรมที่เราไปพักบอกว่าคนอิหร่านกินมื้อเช้าไม่หนักมาก แต่จะไปหนักมื้อสายหรือมื้อเที่ยงมากกว่า และน่าแปลกที่ชุดอาหารหน้าตาชืดๆ นี่ดันเข้ากันสุดๆ โดยเฉพาะเฟต้าชีสมันๆ หอมๆ ที่ทำให้คนไม่ค่อยกินแป้งอย่างเรากินแป้งนานชิ้นใหญ่หมดในมื้อเดียว
10.ความที่อิหร่านอยู่ติดทะเลสาปแคสเปี้ยน อาหารจานปลาเลยหากินง่ายเป็นพิเศษ อย่างจานนี้คือปลาย่างขมิ้น (คนที่นี่ถือเป็นเคบับแบบนึง) เป็นเมนูพื้นฐานที่ไปร้านไหนก็เจอ ความพิเศษคือเนื้อปลาเเน่นมาก สดมาก และหอมเครื่องเทศแบบสุดๆ รสชาติออกเค็มนิดๆ กินคู่กับแตงกวาและกะหล่ำปลีดองแล้วอร่อยเลย
11.เพื่อนใหม่ชาวอิหร่านที่เราพบ ยื่นกล่องขนมแบ่งให้เรา ข้างในคือถั่วลูกไก่อบแห้งกับลูกเกด ภาษาอิหร่านเรียกว่า “โคโรชีกับเค็ชเม็ด” สาวๆ ชาวอิหร่านนิยมพกสิ่งนี้ไว้กินระหว่างวัน เฮลต์ตี้กันไปอีก
12.มีวันนึงเราเดินเข้าไปในตลาดกลางกรุงเตหะรานแล้วเจอสิ่งนี้!!!! หน้าตามันแฟนซีจับใจมาก ถามแม่ค้าดูเค้าบอกว่ามันเป็นเครื่องเทศเบสิกที่คนอิหร่านใช้กันทุกครัวเรือน อารมณ์พริกแกงบ้านเราอะไรแบบนั้น ในภูเขาลูกนี้มีพริกไทยดำ ขมิ้น หญ้าฝรั่น จันทน์เทศ อบเชย เทียนขาว กระวาน แล้วก็ขิง คิดไม่ออกเหมือนกันว่าเอามาผสมกันในอาหารแล้วรสชาติจะเป็นยังไง แต่น่าจะแซ่บและซับซ้อน
13.จานนี้คือ ‘สตูร์ขาแกะ’ คนอิหร่านไม่กินหมู วัวก็กินบ้าง แต่นิยมสุดต้องแพะกับแกะ แต่อาหารจานแกะของอิหร่านไม่เหม็นสาปเลยสักนิด เพราะประโคมเครื่องเทศใส่อย่างเยอะ ตุ๋นจนเนื้อรุ่ย กินกับข้าวก็เข้ากันอยู่นะ
14.แซฟฟรอนหรือหญ้าฝรั่น เป็นของขึ้นชื่อในอิหร่าน (ปลูกมากที่สุด คุณภาพดีที่สุด แพงที่สุดในโลก) อาหารอิหร่านเลยมีสิ่งนี้ผสมอยู่จนเป็นเรื่องปกติ แม้แต่ไอติมแท่งที่เราเจอตามร้านริมถนนก็มีรสแซฟฟรอน! ไม่น่าเชื่อว่ากลิ่นหอมแรงของเครื่องเทศสีส้มสดจะเข้ากันดีกับความหวานเย็นของไอติม กินตอนอากาศร้อนๆ นี่ชื่นใจมาก ถึงทริปนี้เราจะไม่ได้เห็นดอกแซฟฟรอนสดๆ แต่แค่ได้ลิ้มรสแซฟฟรอนจากอาหารมากมายในอิหร่านก็ฟินแล้ว
15.ข้าว! คนอิหร่านกินข้าวเป็นอาหารหลักเหมือนเรานั่นแหละ แต่เป็นข้าวเมล็ดยาว แล้วเวลาหุงก็ไม่ได้ใส่แค่น้ำเหมือนบ้านเรา ข้าวแบบนี้เรียกว่า ‘ปิโล’ ก่อนหุงต้องแช่ข้าวกับน้ำเกลือคืนนึง แล้วหุงกับน้ำและเนยแขก พรมหน้าด้วยน้ำแซฟฟรอนจนเหลืองสวย ตัวข้าวจะนิ่มๆ หอมๆ กินเปล่าๆ ก็อร่อยแล้วนะเราว่า
จนทริปนี้ สิ่งแรกที่เราทำหลังกลับถึงไทยคือหาก๋วยเตี๋ยวน้ำใสกิน (ฮ่า) เพราะอาหารอิหร่านจัดจ้านจากเครื่องเทศแบบไม่ต้องบอกก็รู้ว่าแถบนี้ค้าขายเครื่องเทศกันมาเป็นพันๆ ปี ข้าวก็ใส่ แกงก็ใส่ ของหวานยังใส่ แต่ถ้าถามว่าเป็นประสบการณ์ที่ดีมั้ย บอกเลยว่าดีมาก เพราะอาหารอาหรับไม่ได้เหมือนอาหารอินเดียที่เราหากินได้ตามพาหุรัด คือกินแล้วซึมซับความเป็นคนทะเลทรายจริงๆ แบบอ๋อ เขากินผักดองเปรี้ยวจี๊ดนะ เพราะต้องดองผักไว้กินกันข้ามปี เขากินแพะกินแกะนะ อาหารเขาถึงต้องหนักเครื่องเทศเพื่อลดกลิ่นสาป–เป็นการทำความเข้าใจคนเปอร์เซียผ่านรสชาติอาหารไม่คุ้นลิ้น ที่ถ้าใครได้ไปถึงถิ่นจะอินไม่อินเราก็ว่าควรลอง!
