หลายปีมานี้ต้องยอมรับว่ากระแส ‘การล้างพิษ’ (Detoxification) ได้รับความสนใจและถูกพูดถึงอย่างกว้างขวาง ไม่ว่าจะอาหารล้างพิษ คอร์สน้ำผลไม้ล้างพิษ หรือกระทั่งบรรดาเครื่องสำอางที่ใช้คำว่า ‘ดีท็อกซ์’ เป็นจุดขายจนทำให้หลายคนต้องยอมควักกระเป๋าจ่ายด้วยหวังว่าจะมีสุขภาพดีขึ้นกว่าเดิม
แต่ก่อนจะไปถึงขั้นตอนล้างพิษให้ร่างกายสะอาดสุขภาพดี เราคงต้องกลับมาทำความเข้าใจกริยาคำว่า ‘ล้างพิษ’ กันให้ละเอียดกว่าเดิมสักหน่อย โดยเฉพาะในยุคที่ผลิตภัณฑ์ล้างพิษมีชนิดนับไม่ถ้วน
ถ้าว่ากันตามหลักการของแพทย์สมัยใหม่ การล้างพิษออกจากร่างกายนั้นทำได้วิธีเดียว คือใช้เครื่องมือทางการแพทย์เข้าไปจัดการกับสารพิษในร่างกาย เพื่อลดอาการป่วยไข้ หรือบรรเทาภาวะอันไม่ปกติของร่างกาย เช่น เมื่อเราเผลอกินยาเกินขนาด หมอจึงต้องใช้สายยางสวนล้างท้อง เป็นต้น
นายแพทย์เอ็ดซาร์ด เอิร์ส (Edzard Ernst) ศาสตราจารย์สาขาแพทย์ทางเลือก จากมหาวิทยาลัยเอ็กเซ็กเตอร์ ประเทศอังกฤษ ชี้เเจงเรื่องการล้างพิษออกจากร่างกายด้วยวิธีต่างๆ ทั้งการสวนลำไส้ หรือการกินแต่ผักผลไม้ติดต่อกันหลายๆ วันไว้ว่า จริงๆ แล้วอาจไม่ได้มีผลกับการล้างพิษสักเท่าไร แต่ให้ผลลัพธ์เรื่องการลดน้ำหนัก ลดไขมัน หรือลดระดับโคเลสเตอรอลในร่างกายเสียมากกว่า โดยเฉพาะการสวนล้างลำไส้นั้นทางการแพทย์สมัยใหม่มองว่าเป็นวิธีที่มีความเสี่ยงหากไม่อยู่ในการควบคุมของแพทย์ เพราะการล้างเอาของเสียทั้งหมดออกจากลำไส้ใหญ่จนเกลี้ยงเกลา ก็เท่ากับล้างเอาแบคทีเรียทั้งชนิดดีและร้ายที่คอยช่วยปรับสมดุลให้ระบบทางเดินอาหารออกไปด้วย จึงอาจส่งผลเสียต่อสุขภาพในระยะยาว
คำว่า ‘ล้างพิษ’ หรือ ‘ดีท็อกซ์’ บนผลิตภัณฑ์ส่วนใหญ่จึงน่าจะมีฟังก์ชั่นในเชิงการตลาดมากกว่าเป็นกระบวนการจำกัดสารพิษ อาทิ กำมะถัน ตะกั่ว หรือมลพิษต่างๆ ออกจากร่างกายอย่างที่เราเข้าใจ
อย่าล้างพิษอย่างหักโหม แต่ขจัดพิษอย่างเข้าใจ
นายแพทย์เอ็ดซาร์ดยังบอกอีกว่า จริงๆ แล้วร่างกายของเรามีกลไกการกำจัดสารพิษที่มีประสิทธิภาพมากพออยู่แล้ว ไม่ว่าสารพิษหนักแค่ไหนมันก็จะหาทางเอาออกจากร่างกายได้ไม่ช้าก็เร็ว ฉะนั้นสิ่งที่เราควรทำก็คือดูแลอวัยวะต่างๆ ให้อยู่ในสภาพใช้งานได้เต็มกำลัง ดีกว่าการหักโหมเข้าคอร์สล้างพิษแบบเห็นผลทันตา หรือการกินอาหารเสริมที่มีคำโฆษณาว่าจะช่วยให้ร่างกายสะอาดได้ในเร็ววัน
โดยระบบการขจัดสารพิษออกจากร่างกายนั้นมีด้วยกัน 4 ระบบ นั่นคือ ระบบปัสสาวะ ระบบผิวหนัง ระบบขับถ่าย และระบบหายใจ ดำเนินงานด้วยอวัยวะแตกต่างกันไป อาทิ ไต ช่วยขจัดของเสียออกจากร่างกายผ่านปัสสาวะ ปอด คอยแลกเปลี่ยนออกซิเจนและคาร์บอนไดออกไซด์ภายในร่างกาย
แล้วเราจะดูแลอวัยวะให้ขจัดสารพิษอย่างมีประสิทธิภาพได้อย่างไร?
เรื่องนี้วงการแพทย์ทางเลือกบอกว่าหลักก็เหมือนที่เรารู้กันคือ กินอาหารดี และออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ แต่รายละเอียดของ ‘อาหารที่ดี’ นั้นย่อมแตกต่างกันไปตามวัตถุดิบของแต่ละสังคม
ซึ่งถ้าถามเหล่าแพทย์แผนไทย ก็ต้องบอกว่าอาหารที่ช่วยขจัดสารพิษออกจากร่างกายนั้นมีมากมาย และล้วนเป็นภูมิปัญญาที่ปู่ย่าตายายเรากินและใช้กันมานานแล้ว เพียงแต่เราไม่รู้!
กินดี… ก็ไม่มีพิษ
อย่างที่บอกว่าร่างกายขจัดพิษออกทางระบบขับถ่าย ฉะนั้นอาหารใดมีฤทธิ์เป็นยาระบายอ่อนๆ จึงดีต่อการขจัดพิษออกจากร่างกายทั้งสิ้น อาทิ ‘กระเจี๊ยบเขียว’ และ ‘มะเขือพวง’ ผักแมสๆ ที่เราพบเห็นได้ทั่วไปในท้องตลาด แต่รู้ไหมว่าผักทั้งสองชนิดนั้นมีสรรพคุณเป็นยาระบายอ่อนๆ ช่วยขับพิษได้ ในวงเล็บว่าถ้ากินอย่างต่อเนื่อง
หรือผลไม้น้ำเยอะอย่าง ‘แตงโม’ (จะให้ดีควรปลูกแบบอินทรีย์) ก็มีสรรพคุณช่วยขับปัสสาวะด้วยเช่นกัน การกินแตงโมเป็นประจำจึงช่วยขับสารพิษเล็กๆ น้อยๆ ออกจากร่างกายได้แบบไม่หักโหม
แต่ถ้าถามถึงสมุนไพรพื้นบ้านที่เป็นเอกอุด้านการขจัดพิษออกจากร่างกายแล้วละก็ ต้องยกให้ ‘ย่านาง’ และ ‘รางจืด’ สมุนไพรฤทธิ์เย็นอุดมด้วยประโยชน์นานัปการ
โดยใบย่านางนั้นคนพื้นถิ่นทั้งเหนือและอีสานนิยมใช้ปรุงอาหารกันมานานแล้ว ด้วยการคั้นเอาน้ำมาผสมใส่ทั้งแกงและซุป ซึ่งสรรพคุณหนึ่งที่ทำให้ใบย่านางมีส่วนช่วยขับพิษก็คือ ช่วยบำรุงตับ ซึ่งเป็นอวัยวะที่ทำหน้าที่กำจัดของเสีย และช่วยลดอาการท้องผูก ทำให้ระบบขับถ่ายทำงานคล่องตัว สารพิษต่างๆ ในร่างกายจึงขับถ่ายออกมาได้ง่ายขึ้น
ส่วน ‘รางจืด’ แม้จะเป็นสมุนไพรที่ไม่ค่อยปรากฏอยู่ในสำรับอาหารสักเท่าไร แต่ขอบอกว่าสรรพคุณของมันควรค่าแก่การหามาลองมากๆ ด้วยความเป็นยาเย็น มีสรรพคุณที่คนโบราณใช้ถอนพิษเหล้า (แก้แฮงก์) ถอนพิษแมลงสัตว์กัดต่อย รวมถึงต้มเป็นน้ำชาดื่มแก้ร้อนในและถอนพิษไข้ ยิ่งไปกว่านั้น นอกจากใบที่นำมาใช้ทำยาถอนพิษหรือถอนสำแดงต่างๆ ‘ยอดรางจืด’ และ ‘ใบรางจืดอ่อน’ ยังนับเป็นผักพื้นบ้านที่ใช้ปรุงอาหารได้อร่อย นำมาจิ้มน้ำพริกหรือเจียวใส่ไข่ก็ให้รสชาติแปลกใหม่ ที่สำคัญคือช่วยให้ระบบขับถ่ายทำงานดี สารพิษในร่างกายจึงหายไปอย่างไม่ต้องพึ่งพาคอร์สดีท็อกซ์ใดๆ เลย
