ความจริงที่ทุกคนก็รู้กันดีว่าประเทศไทยเรานั้นมี 3 ฤดู นั่นก็คือ ร้อน ร้อนมาก ร้อนโคตรๆ ในขณะที่อุณหภูมิเพิ่มขึ้นอย่างไม่มีทีท่าว่าจะลดลง ชาวครัวอย่างเราก็ขอใช้ความร้อนให้เกิดประโยชน์กันเสียหน่อย เอ๊ะ ว่าแต่แดดดีๆ แบบนี้มีเมนูไหนบ้างนะ ที่ต้องตากแดดหน่อยอร่อยกว่าเดิม ที่ผุดขึ้นมาในหัวก็คงจะมีหมูแดดเดียว เนื้อแดดเดียว หรือจะเอาผลไม้มาตากแดด เช่นกล้วยตาก มะม่วงกวน
แต่… มีอีกหนึ่งเมนูที่ผู้เขียนชอบกินมากกกก แต่เพิ่งมารู้เอาตอนโตว่า มันต้องเอาไปตากเหมือนกัน นั้นก็คือ ข้าวแต๋นน้ำแตงโม บ้านเพื่อนๆ เรียกเมนูนี้ว่าอะไรกันบ้าง
มีคนรู้จักของผู้เขียนแกบอกว่าบ้านแกเรียก ขนมนางเล็ด แต่ส่วนตัวผู้เขียนแล้วนั้นมักจะเรียกเมนูนี้สั้นๆว่า ข้าวแต๋น ค่ะ เป็นเมนูกินเล่นสมัยเด็กที่ชอบมาก ชอบที่สุดก็คงจะเป็นส่วนที่โดนน้ำเชื่อมเยอะๆ นั่นแหละค่ะ แต่พอโตขึ้นก็หากินยากกว่าเดิม ไม่รู้ว่าร้านมันน้อยลงหรือว่าตัวเราเองที่ลืมขนมชนิดนี้ไป
วันนี้เลยถือโอกาสมาลองทำขนมที่เมื่อก่อนชอบกิน แล้วเหมาะกับแดดในประเทศไทยตอนนี้พอดี ข้าวแต๋นหรือนางเล็ด เป็นขนมที่แสดงออกถึงภูมิปัญญาชาวบ้านที่นิยมกินข้าวเหนียวเป็นหลัก มักจะพบเจอขนมชนิดนี้มากที่ชุมชนม่านเหนือ อำเภอเมือง จังหวัดลำปาง เพราะคนพื้นที่นิยมทำขาย และมีชื่อเสียงจนเป็นที่รู้จัก หลายคนจึงเรียกว่าเป็น ‘หมู่บ้านข้าวแต๋น’ กันเลยทีเดียว
ข้าวแต๋นประกอบไปด้วยข้าวเหนียวที่ผ่านการแช่น้ำ และนำไปนึ่งจนสุก จากนั้นน้ำแตงโม(แตงโมปั่นกรองเอาแต่น้ำ) มาใส่ในข้าวเหนียว (คล้ายๆ การมูนข้าวหนียว) จนข้าวเหนียวซึมน้ำแตงโม จนกลายเป็นสีแดง ปรุงเกลือเล็กน้อย จากนั้นนำมาทำเป็นแผ่นกลมๆ นำไปตากแดดจนแห้งสนิท นำมาทอด ราดด้วยน้ำตาลเคี่ยว พอฟังขั้นตอนคร่าวๆแบบนี้ก็ดูจะไม่ยากเลยใช่ไหมละคะ จะบอกว่าง่ายไหม ก็อาจจะง่ายสำหรับคนที่พอมีสกิลในการทำอาหารมาบ้าง แต่ก็อาจจะยากสำหรับมือใหม่ วันนี้เลยอยากจะมาบอกวิธีทำอย่างละเอียดให้มือใหม่ และมือเก๋าคนไหนที่ยังไม่เคยทำข้าวแต๋นมาลองทำกันดูค่ะ
เริ่มจากทำข้าวเหนียวให้สุก ข้าวเหนียวในที่นี้จะเป็นข้าวเหนียวเก่าหรือใหม่ จะเขี้ยวงูไม่เขี้ยวงู เอาตามที่หาได้ตามสะดวกเลยเพราะหัวใจสำคัญของเมนูนี้อยู่ที่ การตาก และ การทอด ค่ะ แต่พื้นฐานที่ควรจะรู้ก็คือเวลาในการแช่ข้าวเหนียว
ถ้าเป็นข้าวเหนียวเก่าให้แช่อย่างน้อย 6 ชั่วโมงหรือข้ามคืน ข้าวเหนียวใหม่ก็อย่างน้อย 3-6 ชั่วโมง และเวลาการนึ่ง แนะนำให้นึ่งโดยใช้หวด หรือลังถึง (ใช้ผ้าขาวบางรอง) ใช้เวลาประมาณ 30-40 นาทีขึ้นอยู่กับปริมาณข้าว โดยจะใช้ไฟกลางค่อนไปทางอ่อน และอย่าให้น้ำเยอะมาก อาจจะสงสัยว่า ‘เยอะ’ ในที่นี้หมายความว่าอะไร ถ้าน้ำเดือดจนโดนก้นหวดหรือโดนข้าว แปลว่าน้ำเยอะเกินไป ถ้ากลัวว่าใส่น้อยเกินไปพอนึ่ข้าวไปซักพักก็หมั่นมาดูว่าน้ำแห้งแล้วหรือยัง สามารถเติมระหว่างทางได้ ทั้งนี้ทั้งนั้นพอนึ่งข้าวเหนียวได้ครึ่งทางสำคัญที่สุดเลยต้องมากลับข้าวเพื่อให้ข้าวสุกทั่วกัน ถ้าใครใช้ลังถึงก็ใช้พายไม้ค่อยๆ พลิกด้านข้าว
ระหว่างที่รอนึ่งข้าว ให้เอาแตงโมมาคั้นน้ำโดยการนำไปปั่นในเครื่องปั่นจากนั้นนำมากรองเอาแต่น้ำแตงโม นำมาผสมกับกะทิและเกลือ คนให้เข้ากันเตรียมไว้ พอนึ่งข้าวเหนียวเสร็จ ก็ใส่น้ำแตงโมที่ผสมไว้ลงไปได้เลยโดยที่ข้าวเหนียวยังร้อนๆ
ค่อยๆ ใช้พายไม้หรือพายยางตะล่อมให้ข้าวเหนียวซึมน้ำแตงโมจนทั่ว ประมาณ 5-10 นาที น้ำแตงโมก็จะซึมจนหมด
พอข้าวเหนียวหายร้อน ให้หาฝากระปุกเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 5-10 เซนติเมตร แล้วแต่ที่เราพอจะหาได้ ไม่ซีเรียส จากนั้นตักข้าวเหนียว ประมาณ 20-25 กรัม ใส่ลงในฝา เกลี่ยให้ข้าวกระจายทั่ว ที่สำคัญ ‘อย่ากดข้าวแน่น’ จนเกินไป เวลานำไปทอดมีโอกาสที่ด้านในข้าวที่อัดกันแน่น ไม่โดนน้ำมัน และทำให้ข้าวแต๋นของเราไม่ฟู
พอทำจนหมดแล้วก็นำไปตากแดดจัดๆ ประมาณ 2-3 วัน ทั้งนี้ทั้งนั้นขึ้นอยู่กับแดดในวันนั้นๆ ถ้าแดดร้อนจัดๆ 1 วัน ก็ถือว่าเป็นอันใช้ได้
แล้วแบบไหนล่ะที่เรียกว่าข้าวแต๋นได้ที่แล้ว ให้สังเกตที่เม็ดข้าวที่เรานำไปตากเลยค่ะ ถ้าเม็ดข้าวใสทุกเม็ด ให้กลับด้านหนึ่งครั้งจากนั้นสังเกตเหมือนเดิม ข้าวต้องใสทุกเม็ด ถ้าเราตากข้าวไม่แห้งดีในทุกๆ เม็ด เวลานำไปทอดก็จะฟูไม่ทั่วแผ่น
ได้ที่แล้วก็มาทอดข้าวแต๋นกันเล้ย… เริ่มจากตั้งกระทะใส่น้ำมัน สำคัญมาก! น้ำมันต้องร้อน แต่ไม่ถึงกับร้อนจัดจนควันโขมง พอน้ำมันร้อนดีแล้ว ใส่ข้าวแต๋นลงไป (มือใหม่ใส่ทีละแผ่นก่อนนะคะ)
และใช้ที่คีบหรือตะเกียบ คีบข้าวแต๋นแกว่งในน้ำมัน เพื่อให้เม็ดข้าวโดนน้ำมันทั่ว พอข้าวแต๋นฟูแล้วก็ทอดต่อพลิกด้านไปมา จนเป็นสีน้ำตาลอ่อนทั่วทั้งแผ่น ตักขึ้นพักให้สะเด็ดน้ำมัน
พอได้ข้าวแต๋นที่ฟูกรอบแล้วก็มาทำน้ำเชื่อมที่เอามาไว้ราดหน้าขนมกันต่อ โดยสูตรนี้เราจะใช้น้ำตาลมะพร้าวเพื่อความหวานหอม และน้ำตาลทรายแดงเพื่อเพิ่มสีคาราเมลให้เวลาราดมีความน้ำตาลน่ากิน
นำน้ำตาลทั้งสองชนิดมาในลงในหม้อ ใส่น้ำเปล่าเล็กน้อยนำไปตั้งไฟจนน้ำตาลละลาย ปล่อยให้เดือดสักครู่ประมาณ 3-5 นาที ปิดไฟ ยกลงออกจากเตา พักให้น้ำเชื่อมพออุ่นๆ และรู้สึกข้นขึ้นเล็กน้อย จากนั้นนำมาราดบนขนมโดยใช้ช้อนราดวนให้เป็นขดหอย พักให้น้ำตาลที่เคลือบเย็นสนิท
ตารางคำนวณต้นทุน
เมนูนี้ไม่ยากเลยใช่ไหมคะ ถ้าเรารู้ว่าเทคนิคคืออะไร ข้าวแต๋นน้ำแตงโมก็ไม่ยากอย่างที่คิด ทำกินเล่นก็ได้ทำขายก็ดี สำหรับเพื่อนๆคนไหนอยากลองเอาเมนูนี้ไปทำขาย เราได้คำนวณต้นทุนคร่าวๆ ของสูตรข้าวแต๋นน้ำแตงโมมาให้เพื่อนๆ ที่อยากค้าขายหรือประกอบธุรกิจเล็กๆ มาให้ด้วย ตารางคำนวณต้นทุนข้างต้นยังไม่ได้รวมค่าแพ็คเกจ ถ้าอยากเพิ่มมูลค่าให้ดูดี ก็สามารถเลือกแพ็คเกจที่สวย ราคาอาจจะสูงหน่อย แต่ก็สามารถขายแพงกว่าเดิมได้
