ยอดดอกฟักทอง

กินเป็นอาหารได้อร่อย กินเป็นยา ได้สรรพคุณเพียบ

อาหารที่อยู่เคียงกับชีวิตคนไทยตั้งแต่อ้อนแต่ออกจนเติบใหญ่ก็คือ “ฟักทอง” นี่แหละ กินเป็นอาหารคาวก็หลายชนิด กินเป็นขนมหวานก็หลายแบบ แถมกินได้ตั้งแต่ยอด ดอก ผลอ่อน ไปจนถึงผลแก่เนื้อเหลืองทองอมเขียว เนื้อแน่น มีน้ำหยดที่เนื้อเมื่อเวลาฝานผล ซึ่งบางทีก็เรียกว่าเหงื่อฟักทอง เนื้อฟักทองชนิดนั้น จะเหนียว มีรสหวานมัน เป็นเนื้อฟักทองชั้นดี นำไปแกงไปผัดอร่อยนัก นำไปทำฟักทองแกงบวดก็อร่อยชั้นยอด

ฟักทองนำมาปรุงอาหารคาวได้ตั้งแต่ต้มกินเป็นผักจิ้ม ไปจนถึงผัดฟักทองใส่ไข่ แกงเผ็ดฟักทอง แกงคั่วฟักทอง แกงเลียงฟักทอง แกงอ่อมฟักทอง แกงป่าฟักทอง ซุปฟักทอง กะบองฟักทอง (ทางเหนือ) ฟักทองชุบแป้งทอดแบบเทมปุระ แกงจืดฟักทอง

ฟักทองทำขนมหวาน เริ่มตั้งแต่แกงบวดฟักทอง ขนมฟักทอง ฟักทองเชื่อม ฟักทองอบ ฟักทองแขก พายฟักทอง สังขยาในฟักทอง สังขยาฟักทอง

นอกจากผลที่แสนอร่อยแสนดีแล้ว ยอดฟักทอง ดอกฟักทอง ผลอ่อนของฟักทอง ก็เป็นผักที่กินได้อร่อยมีคุณค่ามหาศาล ไม่แพ้ผลฟักทองเลย

ทั้งยอด ใบอ่อน ช่อดอกฟักทอง ตลอดจนผลอ่อน นำไปต้มยำทำแกงได้หมด ที่ครัวบ้านฉัน เอาทั้งยอด ใบอ่อน ดอกอ่อน และผลอ่อน มาลวกจิ้มน้ำพริก และนำไปผัดน้ำมัน ขอบอกว่า ก้านของดอกและยอดอ่อนนั้นมีความกรอบและหวานเป็นพิเศษ ผลอ่อนเนื้อนุ่มรสหวานเช่นกัน ใบและดอกมีรสจืดมัน

สารอาหารของยอดฟักทองมีจุดเด่นเฉพาะตัว ดอกก็มีเอกลักษณ์ของตัวเองที่ไม่น้อยหน้าใคร เมล็ดฟักทองทั้งกินดิบกินสุก (คั่ว) มีคุณค่าอาหารหาที่เปรียบไม่ได้ ส่วนผลนั้นยกให้ ทั้งใหญ่ หนัก เนื้อแน่น สรรพคุณเพียบ ดังนี้

ผลฟักทอง เป็นผักที่มีสารอาหารจำเป็นต่อร่างกายสูงมาก นับตั้งแต่สารเบต้าแคโรทีนมาในรูปผักสีเหลืองคาร์โบไฮเดรต โปรตีน แคลเซียม ฟอสฟอรัส เหล็ก วิตามินเอ วิตามินบี1 วิตามินบี2 ไนอะซิน วิตามินซี ให้พลังงานต่ำ สรรพคุณในการรักษาบำรุงร่างกาย ดังนี้

ลดน้ำตาลในกระแสเลือด น้ำในเนื้อฟักทอง เป็นน้ำตาลชนิดโพลีแซคคาไรด์ที่ตรึงกับโปรตีนในเนื้อฟักทอง มีฤทธิ์ในการเพิ่มระดับอินซูลินในเซรั่มของเซลล์ มีฤทธิ์ในการลดน้ำตาลในเลือด เพิ่มการทนต่อกลูโคสได้มากขึ้น
บำรุงผิวพรรณ เนื่องด้วยเอนไซม์ในเนื้อฟักทองสด สามารถซ่อมแซมเซลล์ผิวพรรณที่สึกหรอได้ดี มีสารต้านอนุมูลอิสระ มีวิตามินซีที่จำเป็นต่อผิวพรรณ
บำรุงร่างกาย บำรุงสายตาเพราะมีวิตามินเอสูงมาก แก้ไอกรน บำรุงน้ำนม ช่วยทำให้มีน้ำนมในแม่ลูกอ่อนมากขึ้น แก้อาการปวดท้องเนื่องจากโรคกระเพาะอาหาร แก้และป้องกันโรคเบาหวาน บรรเทาอาการหอบหืด

ยอดฟักทอง มีสารอาหารสูงไม่แพ้ผลเลย มีสารอาหารเด่นๆเหมือนกัน แต่มีวิตามินเอสูงกว่าผลเสียอีก มีสารพิเศษคือสารคิวเคอร์บิติน (cucurbitin) มีสรรพคุณช่วยถ่ายพยาธิ มีสารเปปโนไซด์ (pepnoside) กรดคิวเคอร์บิก (cucurbic) คล้ายแตงกวาที่ช่วยทำให้ร่างกายเย็นลง มีกรดเอลลาจิก (ellagic) ช่วยป้องกันมะเร็งโดยตรง เพราะทำหน้าที่หยุดการทำงานของสารก่อมะเร็งทุกชนิด

ดอกฟักทอง ลักษณะการแตกดอก ดอกตัวเมียจะอยู่ที่ปลายก้าน ปลายแขนง ดอกตัวผู้อยู่ที่โคนก้าน โคนแขนง ในดอกมีวิตามินเอ แคลเซียม ฟอสฟอรัส ที่สูงเช่นเดียวกันกับยอด มีสรรพคุณรักษาโรคตาบอดกลางคืน

เมล็ดฟักทอง เป็นส่วนที่สุดยอดของฟักทองที่สำคัญมากส่วนหนึ่ง มีไขมันสูง เป็นไขมันไม่อิ่มตัว ซึ่งเป็นไขมันตัวดีที่ร่างกายต้องการ มีโปรตีน ธาตุเหล็ก สังกะสี โพแทสเซียม ฟอสฟอรัส แมกนีเซียม มีกรดไขมันจำเป็น เช่น กรดเอลลาจิก กรดอะมิโนทริปโทเฟน (ใน 1 กรัม ของเมล็ดทานตะวันมีกรดตัวนี้มากกว่าในนมสด 1 แก้ว)

ขับพยาธิ เมล็ดทานตะวันคั่ว แล้วกินเนื้อในเมล็ด ช่วยขับพยาธิตัวตืด กินเนื้อในเมล็ดทานตะวันสดๆช่วยขับพยาธิไส้เดือน
บรรเทาอาการต่อมลูกหมากโต เพราะในเมล็ดทานตะวันมีน้ำมัน 42.2% มีวิตามินอี มีกรดไขมันไม่อิ่มตัว ช่วยป้องกันต่อมลูกหมากโต และลดความดันเลือดลงในผู้ที่มีความดันเลือดสูง ลดภาวะโคเลสเตอรอลสูง บรรเทาโรคปวดข้อปวดเข่า ช่วยสมรรถภาพกระเพาะปัสสาวะ ลดปริมาณน้ำตาลในกระแสเลือดในผู้ป่วยโรคเบาหวาน
บรรเทาอาการป่วย ในผู้ป่วยมะเร็งกระเพาะอาหาร เต้านม ปอด และสำไส้ใหญ่ ทั้งนี้เพราะในปริมาณน้ำมันเมล็ดฟักทองร้อยละ 11-13 มีกรดไขมันไม่อิ่มตัวถึงร้อยละ 73-81 ที่พบมากคือ กรดไลโนเลอิก โอเลอิก ปาล์มมิติก และสเตอริก ซึ่งเป็นกรดไขมันจำเป็นต่อร่างกายทั้งสิ้น นอกจากนั้น ยังพบสารอัลฟา แกมมา และเดลต้าโทโคฟีรอล ในปริมาณที่สูงอีกด้วย
วิตามินอี และสารสเตอรอลในเมล็ดทานตะวัน ช่วยรักษาบำรุงผิวให้ชุ่มชื่น ซ่อมแซมเซลล์ผิวหนัง ขจัดซากเซลล์ผิวหนังให้หลุดล่อนออกไป
ดื่มผงเมล็ดทานตะวันคั่วชงกับน้ำ ในสตรีที่ให้น้ำนมบุตร จะช่วยเพิ่มปริมาณน้ำนมได้เป็นอย่างดี

ฟักทองนั้นดีจริงๆ ในทุกส่วนของลำต้น ถ้ามีพื้นที่มากพอจะปลูกกินเองก็ได้ ให้ผลผลิตภายใน 120 วัน แต่ซื้อกินก็ไม่ลำบาก มีขายตลอดปีตามตลาดสด ตลาดข้างทาง นำมาทำอาหารได้หลากหลายเมนู

ฟักทองนึ่งมะพร้าวอ่อน