เป็นเมนูเครื่องจิ้มที่ขาดไม่ได้เลยในสำรับชาววัง และมักเสิร์ฟเต้าเจี้ยวหลนกับผักแกะสลักหลายชนิด ชาวบ้านอย่างเราก็ประยุกต์มากินกับผัดสดทั่วไปได้ครับ เรียกว่าเป็นเมนูที่ช่วยเจริญอาหารได้เลยทีเดียว เพราะรสชาติกลมกล่อมหอมมัน กินกับผักสดได้แทบทุกชนิด
น้ำจิ้มปลาย่างรสเค็ม เปรี้ยว เผ็ด หอมกลิ่นปลาย่าง นิยมจิ้มกินกับผลไม้ต่างๆ เช่น ฝรั่ง ชมพู่ แคนตาลูป สับปะรด แอปเปิลเขียว เป็นต้น ส่วนปลาย่างมีขายแบบป่นเป็นกิโลกรัม และแบบเสียบไม้ เลือกซื้อที่มีกลิ่นหอม เนื้อกรอบ
ใครๆก็ชอบกินน้ำพริกอ่อง รสชาติแบบกลางๆเด็กกินได้ผู้ใหญ่กินดี แต่ถ้าเราลองเปลี่ยนจากเนื้อหมูติดมันมาเป็นเต้าหู้กันดูบ้างก็คงจะอ่อนไม่ใช่น้อย โดยการนำเอาเต้าหู้มาผัดกับมะเขือเทศและเครื่องแกง แทนเนื้อหมู กินกับแคบหมูและผักสด รสชาติเข้ากัน
สมัยก่อน พอฝนตกพรำๆ ย่ำเข้าเดือนกรกฎาคม ท้องนาจะเจิ่งนองไปด้วยน้ำ ก็ถึงฤดูแมลงดานาออกมาจับคู่และวางไข่ ตอนกลางวันมันนอนซ่อนตัวอยู่ในแอ่งน้ำขัง เฝ้าไข่ที่วางตามพงหญ้า แม่อุ้ยสวมกุ๊บ (หมวก) ถือกระชังใบน้อยกับสวิง พาหลานๆ ออกไปจับแมลงดา พอถึงทุ่งนาต่างก็งมหาแมลงดากันใหญ่ จับมือเปล่าไม่ได้ก็ใช้สวิงช้อนเอา ได้แมลงดาตัวผู้ สีน้ำตาล ลำตัวยาวรีคล้ายใบไม้ จับมาสองสามตัวก็พอตำน้ำพร…
“น้ำพิกฮ้า” หรือ “น้ำพิกป๋าฮ้า” เป็นน้ำพริกหนึ่งที่นิยมทำเพื่อต้อนรับแขกบ้านแขกเมืองไม่น้อยหน้าไป
กว่าน้ำพริกอ่อง น้ำพริกหนุ่ม และน้ำพริกตาแดง เครื่องปรุงสำคัญของน้ำพริกปลาร้า คือ ปลาร้า ซึ่งเป็นอีก
เครื่องปรุงรสหนึ่งในอาหารเหนือ น้ำพริกปลาร้าจะอร่อยต้องได้ปลาร้าดี รสอร่อย นำมาสับ ห่อใบตอง หมกไฟ
ให้มีกลิ่นหอมทั้งปลาร้าและใบตองคละคลุ้งไปทั่วครัว เครื่องตำน้ำพริกก็ไม่ผ…
กากหมูที่เจียวใหม่ๆ จะมีกลิ่นหอมและกรอบ เมื่อนำมาผัดกับน้ำพริกเผา ปรุงรสเปรี้ยวเค็มหวาน จะช่วยเสริมรสให้มันหอม อร่อยขึ้น มันหมูใช้มันแข็ง เนื้อสีขาว สดใหม่ สะอาดไม่มีกลิ่นล้างแล้วแช่เย็นทั้งชิ้นพอให้แข็งจะช่วยให้หั่นง่าย เวลาเจียวกากหมูให้ใส่น้ำลงไปพร้อมมันหมูด้วยเล็กน้อย น้ำจะช่วยให้น้ำมันร้อนเร็วขึ้น น้ำมันหมูออกมามาก และกากหมูเหลืองกรอบน่ากิน
น้ำพริกโจรเป็นน้ำพริกทางภาคใต้ มีลักษณะคล้ายน้ำพริกกะปิใส่เนื้อกุ้ง ใช้วิธีขยำเครื่องทุกอย่างให้เข้ากันด้วยมือ ไม่ตำในครกเหมือนน้ำพริกทั่วไป เนื้อน้ำพริกจึงมีลักษณะเป็นชิ้นๆคล้ายยำน้ำขลุกขลิก
น้ำพริกหนุ่มใช้พริกหนุ่มเป็นวัตถุดิบสำคัญ พริกหนุ่มอยู่ในตระกูลเดียวกับพริกชี้ฟ้า สีเขียวอ่อนหรือเขียวอมเหลือง เม็ดยาวเรียว รสเผ็ดน้อย คนเมืองนิยมนำพริกที่ยังอ่อน ไม่แก่ ทำเป็นน้ำพริกหนุ่มกินกันในบ้านหรือตามงานบุญต่างๆ คำว่า “หนุ่ม” คำเมืองหมายถึง “อ่อน เยาว์” เครื่องปรุงสำหรับทำน้ำพริกหนุ่มมีไม่มาก คือ พริกหนุ่ม หอมแดง กระเทียม ปลาร้า ทุกอย่างจะทำให้สุกด้วยวิธีหมกหรือเผ…
